مادران از ابتدا تشخیص بارداری برای در آغوش گرفتن فرزند دلبندشان لحظه‌شماری می‌کنند و این موضوع که فرزند چندم آن‌هاست، اهمیتی ندارد. به طور معمول، طول بارداری بین ۳۷ تا ۴۰ هفته است؛ البته زایمان ممکن است زودتر یا دیرتر از این هفته‌ها رخ دهد. طولانی شدن زمان بارداری علل متفاوتی دارد که البته علت اصلی آن مشخص نیست. هم‌چنین ادامه‌دار شدن بارداری می‌تواند خطراتی برای سلامتی مادر و جنین و نوزاد به همراه داشته باشد. در ادامه به طور کامل درباره زایمان دیرتر از موعد و عوارض آن پرداخته ایم.

منبع : زایمان دیرتر از موعد

نگاهی به زایمان دیرتر از موعد

زایمان دیرتر از موعد با نام‌ها زایمان دیرهنگام، زایمان با تاخیر، زایمان post term و یا زایمان طولانی‌مدت نیز شناخته می‌شود. معمولا بیشتر زایمان‌ها در هفته ۳۹ یا ۴۰ به وقوع می‌پیوندد. اگر بارداری بین ۴۱ هفته تا ۴۱ هفته و ۶ روز طولانی شود، زایمان با تاخیر و اگر ۴۲ هفته یا بیشتر ادامه یابد، زایمان دیرتر از موعد نامیده می‌شود.
اگر بارداری که بیش از ۴۲ هفته یا ۲۹۴ روز از اولین روز آخرین قاعدگی طول بکشد، احتمال بروز دو حالت برای جفت و جنین به وجود می‌آید.

چه اتفاقی برای جفت و جنین در بارداری پس از موعد رخ می‌دهد؟

۱) در حالت اول که حدود ۷۰ تا ۹۰٪ موارد را شامل می‌شود، جفت عملکرد طبیعی خود را حفظ کرده و در نتیجه منجر به تداوم رشد جنین، ماکروزومی و در نهایت دیستوشی شانه می‌شود.
۲) در حالت دوم با طولانی شدن بارداری، جفت عملکرد خود را از دست داده و در رساندن غذا و اکسیژن به جنین نارسا عمل می‌کند در نتیجه باعث بروز سوءتغذیه و کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین شده که به آن سندرم دیررسی گفته می‌شود. در این شرایط جنین از ذخایر چربی و گلیکوژن بدن خود استفاده می‌کند که علائمی چون از بین رفتن چربی زیر پوست، پوست خشک و چروکیده، ناخن بلند، هوشیاری بالا و غیرعادی، سبز یا زرد شدن پوست و… دیده می‌شود.

بررسی علت و عوامل خطرساز زایمان دیرتر از موعد

معمولا شایع‌ترین علل بارداری دیرتر از موعد تخمین نادرست سن بارداری است، این اتفاق بیشتر در خانم‌هایی که قاعدگی نامنظم دارند یا تاریخ آخرین قاعدگی خود را به خاطر نمی‌آورند یا حین مصرف قرص‌ها ضد بارداری خوراکی باردار شده‌اند، دیده می‌شود.
یکی دیگر از علل بارداری طولانی، کمبود سولفاتاز جفتی است که یک اختلال ژنتیکی مغلوب وابسته به کروموزوم x بوده و سبب پاسخ ضعیف به آماده شدن گردن رحم و القا زایمان می‌شود.

از دیگر علل زایمان دیرتر از موعد می‌توان به اولین بارداری، سن کم مادر، سابقه زایمان دیرتر از موعد، سابقه خانوادگی زایمان دیرتر از موعد، جنین پسر، اولین بارداری در سن بالا مادر، برخی ناهنجاری‌ها جنینی مانند عدم وجود هیپوفیز، آنانسفالی، هایپوپلازی آدرنال که منجر به اختلال در محور هیپوتالاموس_هیپوفیز_آدرنال می‌شود، BMI بالاتر از ۳۰ در مادر (چاقی مفرط) اشاره کرد. هم‌چنین مادرانی که خود پس از موعد به دنیا آمده‌اند، احتمال زایمان پس از موعد در آن‌ها مطرح است.

مشکلات ناشی از زایمان دیرتر از موعد

طولانی شدن زمان بارداری، عوارض و مشکلاتی را برای مادر، جنین و نوزاد به وجود می‌آورد که برخی از آن‌ها نگران‌کننده است. در اینجا به برخی از مهم‌ترین و شایع‌ترین عوارض اشاره می‌کنیم.

عوارض مادری

اگر بارداری بیشتر از دو هفته از تاریخ مقرر زایمان بگذرد، مشکلاتی را حین و پس از زایمان برای مادر به همراه دارد، به عنوان مثال می‌توانیم از پارگی شدید واژینال، زایمان سخت، عفونت، خونریزی پس از زایمان نام ببریم. بهتر است بدانید احتمال سزارین با طولانی‌تر شدن زمان زایمان نیز تا دو برابر افزایش می‌یابد. برای آشنایی با چگونگی زایمان سزارین کلیک کنید.

عوارض جنینی و نوزادی

کاهش مایع آمنیوتیک یا الیگوهیدرآمنیوس که خود بر ضربان قلب جنین موثر بوده و منجر به ناهنجاری در ضربان قلب جنین می‌شود. با ادامه یافتن بارداری، رشد جنین نیز ادامه می‌یابد و سبب ماکروزومی و بزرگ شدن جنین می‌شود که همین امر، احتمال دیستوشی شانه و گیر کردن شانه در کانال زایمان را ایجاد می‌کند.

مشکلات مربوط به بند ناف

یکی دیگر از عوارض جنینی، مشکلات مربوط به بند ناف است. طولانی شدن زایمان می‌تواند منجر به پیچیده شدن و گره خوردن بند ناف اطراف جنین شود و از طرفی اکسیژن‌رسانی و تغذیه جنین به خوبی صورت نمی‌گیرد و زجر جنینی رخ می‌دهد.
با انجام اولین حرکات روده‌ای و دفع مکونیوم (اولین مدفوع) احتمال ورود آن به مسیر تنفسی وجود دارد که مشکلاتی از قبیل سندرم زجر تنفسی را برای جنین و نوزاد ایجاد می‌کند.
احتمال مرده‌زایی و یا مرگ جنین حین زایمان افزایش می‌یابد.

تدابیر درمانی برای کسانی که از تاریخ زایمان شان گذشته

طبیعی است که مادران با طولانی شدن زمان بارداری نگران و خسته و مضطرب شوند، اما بدانید تا زمانی که از نظر پزشک خطری شما و فرزندتان را تهدید نکند، ختم بارداری صورت نمی‌گیرد.
انجام تست غربالگری جهت بررسی سلامت جنین با پایان یافتن هفته ۴۱ بارداری توسط پزشک درخواست می‌شود. در این غربالگری با انجام سونوگرافی حرکات جنین و حجم مایع آمنیوتیک بررسی می‌شود. هم‌چنین سونوگرافی در تعیین دقیق سن بارداری، تخمین وزن جنین، وضعیت قرارگیری جنین کمک‌کننده است.

در ادامه روند درمان تست‌هایی چون تست بدون استرس (NST)، نمودار بیوفیزیکی (BPP)، تست استرس انقباضی (CST) انجام می‌شود. این تست‌ها از دسته درمان انتظاری به شمار می‌رود که بعد از هفته ۴۱، دوبار در هفته انجام می‌شود.
با انجام NST تپش قلب جنین در مدت ۲۰ دقیقه اندازه گرفته می‌شود. برای تشخیص سندروم دیسترس جنینی تست CST انجام می‌شود. آزمایش BPP نیز ترکیبی از مراقبت از قلب جنین حین حرکت وی و سونوگرافی است.
در شرایط دیسترس جنینی و الیگوهیدرآمنیوس ختم بارداری ضروری است، در صورت عدم آمادگی سرویکس و عدم انقباضات رحمی القا زایمان انجام می‌شود.

القا زایمان

القا زایمان به تصمیم پزشک، برنامه بیمارستان، وضعیت سلامت مادر و جنین، سن بارداری بستگی دارد. به طور معمول این روش بعد از هفته ۴۱ انجام می‌شود.
هنگامی که انقباضات رحمی با گذشت ۴۱ هفته از آغاز بارداری شروع نمی‌شوند، القا زایمان با تجویز هورمون و داروها انجام شده که به شروع انقباضات و در نهایت ختم بارداری منجر می‌شود.