انتقاد سازنده نوعی روش بیان انتقاد به شیوه مؤثر و مفید است. در این روش علاوه بر بیان اشتباهات و نواقص، از راهکارهایی برای بهبود این موانع نیز سخن به میان می‌آید. در این حالت فردی که موردانتقاد قرارگرفته، به‌جای گارد گرفتن و واکنش به شیوه تهاجمی، سعی در حل مشکلات و کاستی‌های خود می‌کند. مهارت انتقاد سازنده یکی از فنونی است که به افراد برای سازگاری بهتر با اجتماع کمک شایانی می‌کند؛ بنابراین لازم است با نکات مربوط به این فن آشنا شویم. در صورتی که در روابط خود به مشکل بر خورد کردید، حتما مشاوره تلفنی روانشناسی دریافت نمایید.

منبع : انتقاد سازنده و غیر سازنده

انتقاد سازنده به چه معنی است ؟

انتقاد یعنی نقد کردن رفتار یا ویژگی یک شخص. در انتقاد سازنده علاوه بر اینکه به بیان نواقص و کاستی‌ها می‌پردازیم، راه‌هایی نیز برای بهبود این مسائل پیش پای فرد قرار می‌دهیم. با این کار فرد بعد از آگاه شدن از نقاط ضعف و محدودیت‌هایش، رها نمی‌شود و برای پیشرفت کار خود از روش‌هایی پیشنهادی ما استفاده می‌کند.

برای آنکه انتقاد ما سازنده و مفید واقع شود، باید به شرایط و موقعیت مناسب برای این کار آگاه باشیم و اصولی را به کار ببریم.

نشانه‌های انتقاد سازنده

انتقاد در صورتی مؤثر خواهد بود که بر اساس ظرفیت پذیرش و گوش دادن فرد انجام گیرد. نباید انتقاد را در حضور جمع انجام داد. باید در نظر داشته باشیم که انتقاد با هدف رشد، پیشرفت و بهبود فرد صورت می‌گیرد؛ بنابراین اگر در شرایط و موقعیتی صورت گیرد که نتیجه عکس به همراه داشته باشد، کاملاً بی‌فایده است.

نکات لازم برای انتقاد سازنده

فن بیان قوی

در بسیاری از موارد انتقاد با کنایه زدن به ‌طرف مقابل همراه است. در این حالت‌ها فرد از کسی که او را نقد کرده ناراحت می‌شود و به‌جای توجه به نکته‌ای که او سعی در گفتن آن داشته، متمرکز بر همان کنایه و طعنه خواهد شد. برای انتقاد کردن باید به‌گونه‌ای رفتار کنیم که شخص ازنظر روانی آسیب نبیند. این کار با یادگرفتن اصول فن بیان قابل‌دستیابی است. لازم است انتقاد را با این فنون بیان کنید تا تأثیر مثبت داشته و شخص موردنظر متوجه حسن نیت شما گردد.

استفاده از زبان بدن

برای تأثیرگذاری هرچه بهتر انتقاد خود، می‌توانید با زبان بدن مناسب، به‌صورت ناخودآگاه روی فرد موردنظر اثر بگذارید. استفاده از تماس چشمی مناسب، نداشتن پاسگان تنش‌زا در ژست‌های بدنی، لبخند بر لب داشتن، تن صدای حمایت‌گرانه و… ازجمله نکاتی است که جزو زبان بدن شما به‌حساب می‌آیند.

فن ساندویچ

این فن اشاره به آن دارد که در ابتدا و انتهای انتقادتان به ذکر نکات مثبت فرد بپردازید. نکته‌ای که موردانتقاد قرار می‌گیرد باید در میان صحبت شما بیان گردد. این روش کمک می‌کند فرد از شنیدن نواقص خود حالت دفاعی به خود نگیرد و بهتر با این انتقاد کنار بیاید.

جدا کردن شخصیت فرد از کار و نقص او

برای آنکه انتقاد سازنده صورت گیرد، باید نقص و محدودتی که در کار فرد وجود دارد به‌طور مشخص و واضح از شخصیت او جدا شود. برای مثال به این شکل که به او بگوییم شما آدم بسیار نکته‌بین و ریز سنجی هستید، ولی فکر کنم این قسمت از کارتان هنوز هم جا دارد، بهتر شود.

درصورتی‌که برای انتقاد کردن به ویژگی‌های کلی و شخصی فرد توهین کنید، باید منتظر نتیجه معکوس نقدتان باشید. بهتر است حوزه‌ای که کار فرد دچار مشکل بوده را کاملاً مشخص کنید و به‌طور جزئی همان بخش را موردانتقاد قرار دهید.

در نظر گرفتن زمان مناسب برای انتقاد

نباید بین سر زدن اشتباه از فرد و انتقاد شما زمان و فاصله زیادی بیافتد؛ زیرا باعث کاهش اثربخشی تذکر شما خواهد شد.

درصورتی‌که از شخص به خاطر خطایش عصبانی هستید، کمی تأمل و درنگ کنید و پس از آرام شدن به‌صورت منطقی با او صحبت کنید.

درصورتی‌که شخص به دلایلی مثل خستگی، عصبانیت و… در حال حاضر آمادگی شنیدن نقدی را ندارد، به او فرصت دهید تا ازنظر روانی بهبود یابد و سپس در شرایط و زمان مناسب اقدام به ذکر نقد خود کنید.

به‌جای حاشیه رفتن، به اصل موضوع بپردازید

با طفره رفتن و بیان جملات نامربوط، بحث را به حاشیه نکشانید. این کار فقط باعث می‌شود فرد گیج شده و کاستی و نقص خود را به‌درستی درنیابد. حتی ممکن است باعث سوءبرداشت و بدفهمی شخص شود.

همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که زمانی که قصد انتقاد نسبت به موضوعی را دارید، باید به آن موضوع علم کافی داشته باشید. چه‌بسا که کار و تصمیمی که فرد داشته، بهترین انتخاب بوده باشد و شما با انتقاد ناآگاهانه از موضوع، تنها بی‌اطلاعی خود را نشان داده باشید.

برای دریافت مشاوره در زمینه مهارت های لازم در زندگی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره آنلاین و تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.