هوش کودک به عوامل مختلفی مثل ژن، آموزش، محیط، تغذیه، فرهنگ، وضعیت مالی و… بستگی دارد. هر والدی به دنبال ایجاد فضایی برای افزایش هوش کودک اش است. اما ما تا چه حد در تعیین بهره هوشی فرزندانمان نقش داریم و اگر به وراثت ارتباط داشته باشد چقدر می توانیم آن را تغییر دهیم؟

اگرچه محدوده هوشی هر فرد به صورت ژنتیکی مشخص می‌شود اما شما می‌توانید با استفاده از آموزش‌های صحیح و ایجاد یک محیط غنی کمک کنید تا کودک به حداکثر توانایی هوشی که برایش ممکن است دست پیدا کند. با توجه به اهمیت این مسئله در این مطلب سعی می‌کنیم تا راه‌های کمک به افزایش هوش کودکان و نوزادان را با یکدیگر بررسی نماییم. 

منبع: هوش کودک | افزایش هوش کودک با 7 روش علمی

هوش کودک

هوش به توانایی ذهنی و جسمی گفته می‌شود که با ابزارهای مختلف سنجیده می شوند. برای تشخیص میزان هوش کودک توانایی او در برنامه ریزی، استدلال، حل مساله، برقراری ارتباط با دیگران، حرکات جسمانی و… بررسی می شود. نظریه های مختلفی در مورد چگونگی ابعاد و عوامل موثر در هوش کودک شکل گرفته است. اما در این میان محققان دو خوشه ژنی (M1, M3) را در عملکرد ذهنی و جسمانی موثر دانسته اند. اما یک سوال اساسی این است که آیا واقعا راهی برای افزایش هوش کودک وجود دارد؟

بهره هوشی (IQ) و هوش هیجانی (EQ) کودک

در خیلی از موارد وقتی از هوش صحبت می شود، منظور بهره هوشی (IQ) است. کسانی که آی کیوی بالایی دارند تیزهوش خطاب شده و در آزمون های هوش نمره های بالای 130 دریافت می کنند. البته این نمره بر اساس میانگین نمرات بهره هوشی جامعه مرز تیزهوشی تعیین شده است و ممکن است در جوامع مختلف و یا در آینده تغییر کند.

اما هوش هیجانی به توانایی درک، شناخت و کنترل هیجانات اشاره دارد. EQ در زندگی روزمره کاربرد بسیاری دارد و اندازه این دو نوع هوش به یکدیگر ارتباطی ندارد. شاید شما هم درباره مردان و زنان دانشمندی شنیده باشید که توانایی برقراری ارتباط با اطرافیان را ندارند. چرا که آن ها تنها به تمریناتی برای افزایش هوش کودک (آی کیو) پرداخته اند. و از مهارت های ارتباطی و درک احساسات و هیجان خود و دیگران جا مانده اند.

آیا هوش کودک را می توان افزایش داد؟

آنچه از آن به عنوان افزایش هوش کودک صحبت می‌شود شاید بیش از آنکه به معنای افزایش نمره هوشبهر و تغییر در میزان IQ کودک باشد به معنای آموزش مهارت‌ها و توانایی‌های لازم به کودک است که البته آموزش آن‌ها به کودک، در نمره هوش وی نیز بی تأثیر نخواهد بود. والدین و اطرافیان کودک می‌توانند با استفاده از برخی راهکارها و آموزش مهارت‌های خاص به فرزندانشان توانایی هوشی او را افزایش دهند.

البته باید به این نکته نیز توجه داشت که محدوده هوشی یک کودک پیش از تولد و از طریق مسائل ژنتیکی مشخص شده و شما نمی‌توانید کودک را به چیزی فراتر از آن برسانید اما می‌توانید وی را در حداکثر حالت توانمندی که برایش مقدور است قرار دهید.

مشاورین کودک معمولاً با بررسی توانایی‌های ذهنی نظیر هوش، توجه و حافظه می‌توانند حدود توانایی‌های اولیه کودک را مشخص کرده و سپس بر اساس علایق و نقاط قوت و ضعف کودک برای بهبود این شرایط برنامه ریزی داشته باشند. 

راه های افزایش هوش کودک

در کنار مشاوره با متخصصین کودک،  افزایش هوش کودک با استفاده از راهکارهای امکان پذیر است. اصلی‌ترین نکته در بهبود توانایی‌های کودک این است که یک محیط غنی و سرشار از تجربه‌های مختلف برای او ایجاد کنید. به میزانی که شما محیط مناسب‌تری را برای رشد کودک فراهم کنید او نیز توانایی‌های بیشتری کسب خواهد کرد. برخی از راهکارهای ایجاد محیط غنی برای افزایش هوش کودک شامل موارد زیر است.

✅ برای افزایش هوش کودک با او صحبت کنید

صحبت کردن ساده‌ترین و شاید یکی از اصلی‌ترین نکاتی است که برای افزایش هوش کودک باید به آن توجه داشته باشید. صحبت کردن باعث می‌شود کودک شما با دایره واژگان گسترده‌تری آشنا شود، آداب اجتماعی صحبت را یاد بگیرد و همین طور توانایی بحث و استدلال وی افزایش پیدا کند. سعی کنید در حین صحبت با کودک خود مسائل مختلف را برای او توضیح دهید. برای مثال می‌توانید راجع به حیوانات، طبیعت و یا هر موضوع دیگری که فکر می‌کنید برای فرزندتان جذابیت دارد توضیحاتی را در اختیارش بگذارید.

✅استفاده از کتاب و بازی‌های فکری برای افزایش هوش کودک

بهتر است روزانه زمانی را به مطالعه کتاب و انجام بازی‌های فکری اختصاص دهید، اینکار تاثیر زیادی در افزایش هوش کودک دارد. استفاده از بازی‌های معماگونه مثل ماز یا پازل باعث می‌شود تا کودک در عین حال که مشغول بازی است توانایی‌های ذهنی خود را نیز افزایش دهد. استفاده از کتاب و مطالعه تأثیر بسیاری در توانایی خواندن و نوشتن کودک شما داشته و در عین حال باعث افزایش دایره واژگان و قدرت خلاقیت کودک می‌شود.

✅برای افزایش هوش کودک به او اجازه آزمون و خطا بدهید

معمولاً والدین به دلیل ترسی که از آسیب دیدن کودک دارند به او اجازه تجربه مسائل مختلف را نمی‌دهند. سعی کنید در کنار مراقبت از کودک به او اجازه دهید که در محیط اطراف فعالیت کند. این موضوع به کودک شما کمک می‌کند تجربیات ارزشمندی کسب کند و در عین حال با توانایی‌ها و علاقمندی‌های خود نیز آشنا شود. کسب تجربه به افزایش هوش کودک شما کمک زیادی می کند.

✅تعریف مسئولیت‌های مشخص برای افزایش هوش کودکان

با توجه به سن و توانایی‌های فرزندتان وظایفی را برای او تعیین کنید. از این طریق کودک شما در کنار مسئولیت پذیری با مهارت‌هایی همچون برنامه ریزی و حل مسئله نیز آشنا می‌شود. توجه داشته باشید که این وظایف را می‌بایست با توجه به میزان توانایی‌های کودک انتخاب کنید و مطمئن باشید که از پس انجام آن‌ها برخواهد آمد. در غیر اینصورت این مسئله باعث کاهش اعتماد به نفس کودک می‌شود. بازی ها نقش بسیار موثری در یادگیری این مهارت ها دارند.

✅محدود کردن زمان استفاده از تلویزیون و موبایل

استفاده بیش از حد از موبایل یا تلویزیون آسیب‌های بسیاری برای سلامتی کودک ایجاد می‌کند و در عین حال باعث کم کاری و تنبلی مغز می‌شود. بهتر است برای استفاده از تلویزیون و یا موبایل در خانه، قوانین و ساعات مشخصی را در نظر بگیرید.

✅کمک به افزایش تمرکز در کودکان

تمرکز یکی از مهم‌ترین توانایی‌های ذهنی است و شما می‌توانید از طریق افزایش این توانایی در فرزندتان به صورت غیر مستقیم باعث افزایش هوش وی شوید. بالا رفتن تمرکز باعث می‌شود فرزند شما با دقت بیشتری به مسائل مختلف توجه داشته باشد. در عین حال ضعف در تمرکز باعث خواهد شد که او علی رغم توانایی نتواند عملکرد خوبی در زمینه‌های مختلف داشته باشد.

اگر فرزندتان به لحاظ توانایی تمرکز با مشکل مواجه است می‌توانید برای بهبود این وضعیت از یک مشاور کودک کمک بگیرید. در عین حال استفاده از بازی‌های هدفمند و در نظر گرفتن این مسئله که برای تقویت توجه به زمان، تمرین و تکرار نیاز است می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.

✅کمک به بهبود هوش هیجانی کودک

هوش هیجانی به معنای توانایی شناسایی احساسات مختلف و مدیریت هیجانات است. کسانی که هوش هیجانی بالایی دارند علاوه بر اینکه احساسات خود را به خوبی می‌شناسند توانایی بالایی در شناخت احساسات دیگران و همدلی کردن با آن‌ها دارند. تحقیقات نشان داده کودکانی که هوش هیجانی بالاتری دارند، روابط اجتماعی بهتر و قوی‌تری داشته و همین طور توانایی بالاتری در حل مسائل مختلف از خود نشان می‌دهند.

یک راهکار ساده برای افزایش هوش کودک این است که با استفاده از بازی، هیجانات مختلف را به کودک آموزش دهید. شما می‌توانید در شرایطی که فرزندتان احساسات مختلف را تجربه می‌کند با آگاهی دادن به کودک راجع به احساسش و کمک به او برای یافتن دلیل این احساس و راه‌های کنترل آن، 

چگونه هوش نوزاد را افزایش دهیم؟ 

متخصصان معتقدند که تمرین و کمک به کودک برای بالا بردن هوش و توانایی‌ها هرچه از سنین پایین‌تر شروع شود می‌تواند تاثیرات بیشتری داشته باشد. اصلی‌ترین نکته برای کمک به افزایش هوش در نوزادان این است که سعی کنید محیط اطراف آن‌ها را با انواع محرک‌های مختلف پر کنید و توجه کودک را به این محرک‌ها جلب نمایید. برای این کار می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید.

◀️با کودک ارتباط برقرار کنید

سعی کنید چندین نوبت در روز با فرزندتان صحبت کنید، برایش شعر بخوانید و توجه او را به خود جلب کنید. اگرچه آن‌ها توانایی صحبت کردن را ندارند اما شما از این طریق علاوه بر تقویت مهارت‌های شنیداری کودک، به او کمک می‌کنید تا در آینده توانایی کلامی بالاتری داشته باشد. به میزانی که بیشتر با کودک صحبت کنید او نیز سریعتر و با توانایی بیشتری صحبت کردن را آغاز می‌کند.

◀️کمک برای کشف محیط اطراف

سعی کنید تا جای ممکن کودک را با پدیده‌های مختلف آشنا کنید. می‌توانید اسباب بازی‌ها و اشیا مختلف را به او نشان دهید و اسامی آن‌ها را بیان کنید یا دست کودک را بگیرید و با کشیدن روی اشیا مختلف اجازه دهید آن‌ها را به کمک حس لامسه شناسایی کند. کشف محیط اطراف به ویژه از زمانی که کودکتان توانایی راه رفتن را به دست می‌آورد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این ایام سعی کنید بدون نگرانی از زمین خوردن کودک به او اجازه دهید که در محیط حرکت کند و با دنیای اطرافش آشنا شود.

◀️تأثیر تغذیه در هوش کودکان

استفاده از مواد مغذی تأثیر قابل توجهی در هوش کودک خواهد داشت. مواد غذایی می‌تواند به بهبود توانایی‌های کودک کمک کند و یا باعث آسیب دیدن بخش‌هایی از مغز و توانایی‌های کودک شود. در ارتباط با تأثیر تغذیه بر توانایی‌های هوشی کودک به نکات زیر توجه داشته باشید.

• استفاده از مواد مخدر، الکل یا داروهای مختلف در دوران بارداری، باعث آسیب دیدن رشد مغز شده و مشکلات جدی را برای جنین به همراه خواهد داشت.
• استفاده از اسید فولیک یا ویتامین B9 تأثیر بسیار بالایی در تشکیل صحیح سیستم اعصاب مرکزی جنین دارد. به همین خاطر معمولاً به مادران توصیه می‌شود که از زمان اقدام برای بارداری تا چند ماه پس از زایمان از این مکمل استفاده کنند.
• مصرف آهن باعث بهبود وضعیت گلبول‌های قرمز خون می‌شود. با توجه به اینکه گلبول‌های قرمز نقش حیاتی در رساندن اکسیژن به مغز جنین دارند شما می‌توانید با مصرف مرتب آهن به سلامت کودک خود کمک کنید. علاوه بر مکمل آهن، گوشت قرمز، حبوبات و سبزیجات تازه نیز منابع غنی از آهن هستند.
• براساس تحقیقات انجام شده تغذیه با شیر مادر در دو سال اول زندگی تأثیر بسیاری در توانایی‌های هوشی کودک دارد.

برای دریافت مشاوره در زمینه افزایش هوش کودک و نوزاد می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول