روانشناسی کودک و نوجوان یکی از حیطه‌های پرکاربرد علم روانشناسی است که در ارتباط با نیازهای روحی و تربیتی کودکان صحبت می‌کند. روانشناسان کودک و نوجوان معمولاً به دنبال فهم این موضوع هستند که چطور می‌توانیم به کودکان کمک کنیم تا سلامت روحی خود را حفظ کرده و در عین حال بتوانند حداکثر توانایی‌های خود را به حالت بالفعل درآورند. در سال‌های اخیر و به دنبال آشنایی والدین با اهمیت روانشناسی کودک و نوجوان، بسیاری از آن‌ها از نظرات روانشناسان استفاده می‌کنند. ما نیز در این مطلب به معرفی حوزه روانشناسی کودک و نوجوان و زمینه‌های مختلف آن خواهیم پرداخت.

روانشناسی کودک و نوجوان چیست؟ 

شاخه روانشناسی کودک و نوجوان به طور خاص در ارتباط با کودکان و نیازهای رشدی آن‌ها صحبت می‌کند. در حقیقت روانشناسان کودک معتقدند که نیازهای روحی و توانایی‌های ذهنی کودکان کاملاً متفاوت از بزرگسالان است. به همین خاطر آن‌ها به متخصصینی نیاز دارند که با توانایی‌ها و نیازهایشان آشنایی کامل داشته باشند. با این حال روانشناسی کودک صرفاً راجع به مشکلات و نیازهای روحی کودکان صحبت نمی‌کند. بخش مهمی از این حیطه روانشناسی به چگونگی پرورش هرچه بهتر توانایی‌های کودکان و تبدیل آن‌ها به بزرگسالانی توانمند می‌پردازد.

ابعاد مختلف روانشناسی کودک و نوجوان

روانشناسی کودک و نوجوان راجع به جنبه‌ها و حیطه‌های مختلفی از توانایی‌های کودکان صحبت می‌کند. به عبارتی روانشناسان می‌بایست راجع به تمامی این ابعاد در سنین مختلف آگاهی داشته باشند و بتوانند کودک را در تمامی این جنبه‌ها مورد بررسی قرار دهند.

رشد جسمی کودک

رشد جسمی شاخص‌ترین و واضح‌ترین جنبه در رشد کودکان است. کودکان در هر سنی باید توانایی‌های مشخصی را به دست آورده باشند. برای مثال آنها باید بتوانند در حدود یک سالگی راه بروند و یا در 6 سالگی به قد و وزن مشخصی دست پیدا کرده باشند. تأخیر در تظاهر این توانایی‌ها نشان‌دهنده مشکلات زیر بنایی خاصی است. و یا در آینده مشکلاتی را برای کودک ایجاد کند. به همین خاطر روانشناسان کودک می‌بایست با توانایی‌های فیریزیولوژیک در هر گروه سنی و مشکلات مربوط به آن آشنایی داشته باشند.

رشد ذهنی کودک

توانایی‌های ذهنی کودک یکی از قدیمی‌ترین مباحثی هستند که در روانشناسی کودک و نوجوان مطرح شده‌اند. روانشناسان می‌بایست به خوبی با توانایی‌های ذهنی هر گروه سنی از کودکان آشنا باشند و درصورتی که کودکی دچار مشکل در هریک از این زمینه‌ها مثل افت تمرکز و یا ضعف در یادگیری مطالب باشد بتوانند به او برای بهبود کمک کنند. علاوه بر این ارزیابی هوش و سایر توانایی‌های ذهنی کودکان نیز در این زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

رشد اجتماعی کودک | روانشناسی کودک و نوجوان

آموزش مهارت‌های ارتباط اجتماعی به کودک نظیر مهارت دوست یابی یا صحبت کردن در میان جمع از مسائلی هستند که در این بعد بررسی می‌شوند. علاوه بر این محیط اجتماعی کودک یکی از مسائلی است که می‌تواند باعث آسیب دیدن کودک و یا رشد بهتر او باشد. به همین خاطر بررسی محیط اجتماعی و میزان توانایی کودکان در زمینه مسائل اجتماعی اهمیت بالایی دارد. 

رشد هیجانی کودک

هیجان در نوزادان تازه متولدشده معمولاً بسیار ساده و محدود به شادی، ترس، غم و یا خشم است. به مرور و با رشد کودکان این هیجانات پیچیده‌تر می‌شود. و احساساتی همچون شرم و احساس گناه یا احساس غرور را نیز شکل می‌گیرد. مشکلات هیجانی می‌تواند باعث بروز بیماری‌هایی همچون افسردگی یا اضطراب در کودکان شود.

به همین خاطر روانشناسی کودک و نوجوان به سلامت هیجانات در کودکان توجه ویژه‌ای دارد. رشد هیجانی علاوه بر تاثیری که در بروز بیماری‌های مختلف دارد، سایر توانایی‌های کودک از جمله روابط اجتماعی و توانایی‌های ذهنی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. یک کودک افسرده تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران ندارد و یا یک کودک مضطرب نمی‌تواند به خوبی بر انجام کارها تمرکز داشته باشد.

متخصصان روانشناسی کودک و نوجوان چه کارهایی انجام می‌دهند؟

دریافت کمک از علم روانشناسی کودک و نوجوان و روانشناسان کودک چه اهمیتی دارد؟ برخی براین باورند که پیش از بروز مشکل جدی نیازی به مراجعه به مشاورین نیست. به همین خاطر در این بخش راجع به اهمیت مشاوره با روانشناسان کودک و کمک گرفتن از آنها صحبت خواهیم کرد.

آموزش نکات تربیتی مهم

مراجعه به مشاورین کودک این امکان را برای شما فراهم می‌کند که با اصول تربیت فرزند و مسائلی که در این زمینه باید به آنها توجه داشته باشید به درستی آشنا شوید. بسیاری از نقاط ضعف و مشکلاتی که بزرگسالان با آنها درگیر می‌شوند ریشه در ناآگاهی والدین از اصول تربیتی و بی توجهی آن‌ها به پرورش شخصیت کودکانشان دارد. شما می‌توانید با کمک گرفتن از روانشناسان کودک در ارتباط با شیوه‌های برخورد با کودک و اصول مهم در تربیت او اطلاعات مفیدی به دست آورید.

آشنایی با نیازها و توانایی‌های کودک در هر مرحله از رشد | روانشناسی کودک و نوجوان

روانشاسان معتقدند که در هر دوره سنی نیازهای روحی کودکان و توانایی آن‌ها برای انجام امور مختلف با یکدیگر متفاوت خواهد بود. برای مثال کودکان در دوسال اول زندگی و براساس رفتاری که از اطرافیان به ویژه مادر می‌بینند یک دیدگاه کلی را راجع به میزان امنیت دنیا و قابل اعتماد بودن اطرافیان در ذهنشان ایجاد می‌کنند و این دیدگاه در تمامی سال‌های زندگی بر ارتباطات آن‌ها تأثیر خواهد گذاشت.

علاوه بر احساس امنیت، سنین دبستان زمانی است که کودکان تلاش می‌کنند تا توانایی‌های خود را به دیگران ثابت کنند و اگر از جانب والدین مورد بی توجهی قرار بگیرند احساسی از ناتوانی و ضعیف بودن را در خود شکل داده و در آینده نیز تبدیل به بزرگسالانی می‌شوند که اعتماد به نفس کافی برای انجام امور مختلف را ندارند. با توجه به تاثیری که تجربیات دوران کودکی در شخصیت بزرگسالی فرد به جا می‌گذارد بهتر است والدین اطلاعات خود را راجع به نیازهای کودکان، روانشناسی کودک و نوجوان و راه‌های پاسخگویی به آن‌ها افزایش دهند.

شناسایی استعدادها و توانایی‌های کودک

یکی از اقدامات مهم در زمینه روانشناسی کودک و نوجوان شناسایی استعدادها و توانایی کودکان است. روانشناسان با استفاده از آزمون‌ها و ابزارهای مختلف می‌توانند زمینه‌های توانایی کودک و همین طور نقاط ضعف او را مشخص کرده و با برنامه ریزی مناسب برای پرورش آن‌ها به شما کمک کنند تا توانمندی فرزندتان را افزایش دهید. این مسئله باعث خواهد شد که کودکان در بزرگسالی کمتر با مشکلاتی مثل پیدا کردن رشته تحصیلی یا حرفه مورد علاقه مواجه شوند و آمادگی کافی برای شروع فعالیت به عنوان یک بزرگسال داشته باشند.

پرورش توانایی‌های ذهنی کودکان

افزایش توانایی‌های ذهنی نظیر توجه و تمرکز، حافظه، خلاقیت یا مهارت‌هایی همچون حل مسئله و تصمیم گیری از جمله سایر اقدامات روانشناسان کودک است که باعث قوی‌تر شدن کودک شما در هریک از این زمینه‌ها می‌شود.

درمان بیماری‌های روحی و مشکلات رفتاری

یکی از اصلی‌ترین جنبه‌های روانشناسی کودک و نوجوان تلاش برای بهبود بیماری‌های روحی و مشکلات رفتاری در کودکان است. اگرچه کودکان نیز مانند بزرگسالان می‌توانند به بیماری‌هایی همچون افسردگی و اضطراب مبتلا شوند با این حال نشانه‌های این بیماری‌ها در کودکان متفاوت از بزرگسالان است و به همین خاطر نیاز است تا به شیوه متفاوتی مورد ارزیابی و درمان قرار بگیرند. روانشناسان کودک با کمک گرفتن از تکنیک‌هایی همچون بازی درمانی، نقاشی و یا استفاده از پرسشنامه‌های مخصوص کودکان به ارزیابی و درمان مشکلات در آن‌ها می‌پردازند.

برای دریاقت مشاوره در زمینه روانشناسی کودک و نوجوان از طریق تلفن 02191002360 با برترین و مجرب ترین متخصصان کودک و نوجوان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو ارتباط برقرار کنید 

سؤالات متداول درباره روانشناسی کودک ونوجوان