هورمون پرولاکتین هورمونی از جنس پروتئین است. وظیفه اصلی هورمون پرولاکتین را تولید شیر در سینه‌ها مادر پس از زایمان می‌دانند. البته این هورمون علاوه بر تولید شیر، وظایف دیگری را نیز به عهده دارد که در ادامه مطلب به آن اشاره می‌کنیم. توجه داشته باشید که هورمون پرولاکتین هم در بدن زنان و هم در بدن مردان وجود دارد. اگر در مقدار نرمال این هورمون در بدن تغییراتی ایجاد شود، منجر به بیماری و اختلالاتی در بدن خواهد شد.

هورمون پرولاکتین

هورمونی از جنس پروتئین که از غده هیپوفیز در مغز آزاد می‌شود. وظیفه اصلی آن در بدن، تولید شیر در سینه‌های مادر پس از زایمان می‌باشد. 

هم‌چنین این هورمون در افزایش ایمونوگلوبولین‌ها و کمک به بالغ شدن لنفوسیت‌های T نقش دارد. ایمونوگلوبولین و لنفوسیت در سیستم دفاعی بدن فعالیت می‌کنند.

کنترل ترشح هورمون پرولاکتین را ماده‌ای شیمیایی به نام دوپامین به عهده دارد.

مقدار پرولاکتین پس از بارداری افزایش می‌یابد. البته به میزان کم در بدن مردان و زنان غیر باردار نیز یافت می‌شود.

افزایش مقدار پرولاکتین پس از بارداری و در دوران زایمان موجب ناباروری در دوران شیردهی و عدم تخمک‌گذاری می‌شود.

هم‌چنین هورمون پرولاکتین قادر به تحریک آندروژن است. تحریک و افزایش هورمون آندروژن می‌تواند افزایش وزن و پرمویی را به دنبال داشته باشد.

مقدار نرمال هورمون پرولاکتین در بدن

همان‌طور که گفته شد هورمون پرولاکتین در بدن مردان و هم‌چنین زنان باردار و غیر باردار پیدا می‌شود. مقدار نرمال پرولاکتین در بدن افراد پس از بررسی و آزمایشات خون به شرح زیر است:

مقدار نرمال پرولاکتین در بدن مردان ۲ تا ۱۸ نانوگرم در هر میلی‌لیتر خون است.

در هر میلی‌لیتر خون زنان غیر باردار ۲ تا ۲۹ نانوگرم پرولاکتین دیده می‌شود.

زنان باردار مقدار ۱۰ تا ۲۰۹ نانوگرم در هر میلی‌لیتر خون، پرولاکتین دارند.

علل ترشح غیرطبیعی پرولاکتین در بدن

لازم است در ابتدا اشاره کنیم که افزایش هورمون پرولاکتین در دوران بارداری و شیردهی امری طبیعی است.

یکی از عواملی که می‌تواند ترشح غیرطبیعی پرولاکتین را به دنبال داشته باشد، تومور‌های غده هیپوفیز است.

اختلالات مربوط به هیپوتالاموس و ساقه مغز نیز ممکن است باعث ترشح غیرطبیعی پرولاکتین شوند. ساقه مغز بین غده هیپوفیز و هیپوتالاموس ارتباط برقرار کرده و آزادسازی پرولاکتین را کنترل می‌کند‌.

برخی بیماری‌ها مانند تنبلی تخمدان (تخمدان پلی‌کیستیک)، نارسایی کلیوی، کم‌کاری تیروئید و اختلالات کبدی نیز در افزایش ترشح پرولاکتین موثرند.

به دنبال مصرف داروهایی مانند ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، دارو‌های ضد روان‌پریشی و ضد جنون، داروهای کاهنده فشارخون، مسکن‌های مخدر ممکن است افزایش پرولاکتین ایجاد شود.

یافتن علت افزایش پرولاکتین اهمیت بسیاری دارد. چراکه این امر در تصمیم‌گیری برای درمان موثر است.

علائم تغییر مقدار پرولاکتین

ترشحات غیرطبیعی سینه که هم در زنان و در موارد نادر در مردان اتفاق می‌افتد. برخی از علائم این وضعیت به شرح زیر هستند.

• عدم تخمک‌گذاری و قاعدگی و هم‌چنین عدم بارداری در زنان
• بزرگ شدن سینه در مردان
• خشکی واژن و حساسیت بیش از اندازه سینه‌ها
• کاهش تمایلات جنسی و بروز اختلالات جنسی در مردان
• ضعف بینایی و سردردها متوالی در هر دو جنس

بیماری‌های ناشی از اختلال در ترشح هورمون پرولاکتین

از آن‌جا که هورمون پرولاکتین به مقدار کم در مردان و زنان غیرباردار نیز وجود دارد. بنابراین تغییر در ترشح پرولاکتین می‌تواند بیماری‌هایی را به همراه بیاورد.

????اختلال در عملکرد تخمدان و بیضه

اختلال در عملکرد تخمدان و بیضه به دنبال افزایش پرولاکتین را هیپوگنادیسم می‌نامند. از طرفی افزایش پرولاکتین منجر به کاهش استروژن در زنان و کاهش تستسترون در مردان می‌گردد.

هیپوگنادیسم می‌تواند ناباروری، تغییرات خلقی، کاهش انرژی، گرگرفتگی، کاهش تراکم استخوان و اختلال عملکرد جنسی ایجاد کند.

علائم کمبود استروژن در زنان در سنین باروری شامل قطع قاعدگی یا قاعدگی نامنظم، آکنه و جوش، خشکی واژن و ریزش مو است.

کاهش تستسترون مردان نیز ریزش مو، کاهش وزن و اختلال در عملکرد جنسی را به دنبال دارد.

????تغییرات پستان

با افزایش میزان پرولاکتین ممکن است بافت پستان نیز دچار تغییراتی گردد.
این تغییرات در زنان تولید ترشحات شیری رنگ و در مردان بزرگ شدن سینه‌هاست.

????پرولاکتینوما

پرولاکتینوما در واقع یک تومور هیپوفیزی است که افزایش هورمون پرولاکتین را در بردارد.

برای درمان آن از داروهایی مانند کابرگولین و بروموکریپتین استفاده می‌شود.
توجه کنید که اختلالات دریچه قلب با مصرف کابرگولین در دوزهای بالا رخ می‌دهد.

????شرایط آزمایش پرولاکتین

در این آزمایش یک نمونه خونی از شما تهیه و جهت بررسی‌ها بیشتر به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

معمولا صبح‌ها و دو ساعت پس از بیدار شدن را بهترین زمان انجام این آزمایش می‌دانند.

فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی و ورزش قبل از آزمایش پرولاکتین نداشته باشید.

حداقل به مدت ۱۲ ساعت قبل از آزمایش رابطه جنسی و تحریک پستان نداشته باشید.

از پوشیدن لباس‌زیر تنگ خودداری کنید

درمان افزایش هورمون پرولاکتین

به افزایش پرولاکتین “هیپرپرولاکتینمی” گفته می‌شود. لازم به ذکر است علت‌ افزایش پرولاکتین در درمان آن بسیار مهم و تاثیرگذار است. درمانگر قبل از ارائه درمان علل را بررسی کرده و سپس درمان لازم را ارائه می‌دهد.

تجویز دارو

کابرگولین و بروموکریپتین از جمله داروهای موثر در کاهش پرولاکتین هستند. برای مشاهده تاثیر این داروها شما باید برای مدت مشخصی آن‌ها را مصرف نمایید.

جراحی

در صورت عدم تاثیر داروها، غده هیپوفیز به کمک جراحی براشته می‌شود. البته چنین جراحی بسیار خطرناک و حساس است. بنابراین در صورت تشخیص نیاز به این عمل می توانید با دریافت مشاوره از انجام آن اطمینان حاصل نمایید.

پرتودرمانی

اگر دارودرمانی موثر نباشد و هم‌چنین نتوان جراحی انجام داد، از پرتو درمانی برای کوچک کردن تومور هیپوفیز استفاده می‌کنند. این روش نیز دارای عوارضی است که به تشخیص متخصصین می تواند در صورت ضرورت انجام شود.

سخن آخر

هورمون پرولاکتین در فرایند تولید شیر نقش اصلی را ایفا می‌کند. این هورمون با تولد نوزاد و ارسال پیام از هیپوفیز قدامی شروع به تولید می‌کند. پرولاکتین به صورت خودکار بعد از زایمان تولید شده و در صورتی که بیش از حد در بدن ایجاد شود، عوارضی مثل اضطراب، سردرد، پرمویی، خشکی واژن، عدم تخمک گذاری و غیره را به وجود می‌آورد. این هورمون تا زمانی که مادر به فرزند شیر می‌دهد تولید می‌شود. با قطع شیردهی، پرولاکتین به کمترین حد خود خواهد رسید.

خیلی از مادران دچار مشکلاتی مثل کمبود یا تولید بیش از حد پرولاکتین می‌شوند. تحت چنین شرایطی دریافت خدمات درمانی ضروری است. در صورتی که ریشه این مسائل اضطراب و یا مشکلات زندگی است، می‌توانید برای مشاوره روانشناسی اقدام نمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه هورمون پرولاکتین می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی ذهن نو تماس حاصل نمایید.