شب ادراری کودکان یکی از مسائل رایجی است که عمدتاً برای کودکان اتفاق می‌افتد و منجر به آزار و فرسودگی والدین می‌شود. اگر شب ادراری در کودکان زیر 5 سال رخ دهد یک مسئله عادی است، زیرا تا این سنین هنوز مثانه کودک به اندازه کافی رشد نکرده است. با این حال اگر کودک بالاتر از 5 سال سن داشته باشد و شب ادراری داشته باشد نیاز به بررسی و مداخله متخصص دارد. شب ادراری علاوه بر اینکه باعث آزار و اذیت والدین می‌شود منجر به خجالت زدگی خود کودک هم می‌شود. این مسئله می‌تواند به علت مسائل زیستی و روانشناختی زیادی رخ دهد که آشنایی با علل و راهکارهای درمانی می‌تواند برای والدینی این کودکان مفید و موثر واقع شود. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

منبع : شب ادراری کودکان

تعریف شب ادراری کودکان

شب ادراری یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از کودکان آن را تجربه می‌کنند. همانطور که از نام این اختلال مشخص است، شب ادراری یا بی‌اختیاری ادرار به معنی خروج غیرارادی ادرار در هنگام شب و خواب است. این کودکان معمولاً در هنگام روز مشکلی ندارند. براساس پنجمین ویراست آماری و تشخیصی اختلالات روانی، ملاک سنی تعیین شده برای شب ادراری سن 5 سال می‌باشد و اگر کودک 2 بار در هفته به مدت 3 ماه شب ادراری داشته باشد، به اختلال شب ادراری یا بی‌اختیاری ادرار مبتلا است. نکته‌ای که در ارتباط با بی‌اختیاری ادرار وجود دارد این است که شیوع شب ادراری با افزایش سن کمتر می‌شود و پسران بیشتر از دختران به آن مبتلا می‌شوند.

به طور کلی شب ادراری به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. در شب ادراری اولیه کودک از همان ابتدا و به طور مادرزادی دچار شب ادراری بوده، اما در نوع ثانویه کودک در یک دوره از زندگی مشکلی نداشته و سپس به علت‌های مختلفی دچار آن شده است.

علت شب ادراری کودکان

به طور کلی علت دقیقی برای شب ادراری تا کنون مشخص نشده است، با این حال می‌توان بیان کرد که شب ادراری به علت اختلال در مثانه و یا کلیه و ذهن و روان رخ می‌دهد. با این حال عوامل مختلفی در شب ادراری نقش دارند، به طوری که می‌توان مجموع عوامل زیستی، روانی و اجتماعی را علت شب ادراری در نظر گرفت. در ادامه مهم‌ترین علل شب ادراری در کودک توضیح داده می‌شود.

ارتباط مغز و مثانه

در روزها و ماه‌های اولیه تولد هنوز ارتباطی بین مغز و مثانه به طور کامل تکامل پیدا نکرده است و هر زمان که مثانه پر شود، خودش را خالی می‌کند. این مسئله عمدتاً با افزایش سن کودک برطرف می‌شود، به همین دلیل شب ادراری تا سن زیر 5 سال یک مسئله جدی تلقی نمی‌شود و طبیعی است.

نقش ژنتیک در شب ادراری کودکان

شب ادراری ممکن است از طریق وراثت و ژنتیک به کودک منتقل شده باشد، به طور کلی والدینی که در دوران کودکی خودشان به شب ادراری مبتلا بودند به احتمال بیشتری فرزندشان به شب ادراری مبتلا می‌شود.

پریشانی‌های روانشناختی

یکی از علت‌های مهم در ارتباط با شب ادراری، پریشانی‌های روانشناختی نظیر استرس و اضطراب است. به طور کلی کودکانی که رابطه خوبی با والدین خود ندارند، در موقعیت‌های استرس‌زا قرار دارند، ترس از تاریکی یا تنهایی و… دارند به احتمال بیشتری دچار شب ادراری می‌شوند. علاوه بر این حتی اگر مشکل شب ادراری کودک یک مسئله پزشکی باشد، پریشانی‌های روانشناختی می‌توانند مشکل شب ادراری را شدت دهند.

بیشتر بخوانید : کودکان استثنایی | آشنایی با انواع و علائم کودکان استثنایی

بیماری‌های مرتبط با مثانه و کلیه

اگر کودک علاوه بر شب ادراری در طول روز هم کنترلی بر ادرار خود نداشته باشد، یا در هنگام ادرار کردن احساس سوزش داشته باشد، به احتمال زیاد به مشکلات مرتبط با مثانه و کلیه مبتلا شده است.

مصرف بیش از حد آب

در مواردی شب ادراری می‌تواند به علت مسائلی ساده مانند عادات غذایی نامناسب، نوشیدن آب زیاد قبل از خواب و… رخ دهد. در نتیجه تشخیص علت شب ادراری برای درمان آن اهمیت زیادی دارد.

عوامل خطرساز در شب ادراری کودکان

عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند احتمال ابتلای کودک به شب ادراری را افزایش دهد، از جمله این عوامل می‌توان به جنسیت پسر، آپنه تنفسی، یبوست، سوءاستفاده جنسی از کودک، عفونت مجاری ادراری، خوردن داروهای مختلف و… اشاره کرد.

راهکارهای مقابله ای با شب ادراری کودکان

دارو درمانی

دارو درمانی معمولاً خط اول درمان‌های شب ادراری نمی‌باشد، با این حال اگر مشکل شب ادراری کودک همراه با مشکلات پزشکی دیگر باشد می‌توان از دارو درمانی استفاده کرد. معمولاً برای بهبود شب ادراری از استات دسموپرسین،  ایمی پرایمن،  اکسی بوتینین، هیوسسیامین استفاده می‌شود.

مدیریت مصرف مایعات

بسیاری از کودکان اختلال شب ادراری ندارند و تنها به این دلیل دچار شب ادرای می‌شوند که ساعاتی قبل از خواب مایعات زیادی مصرف می‌کنند. از آنجایی که حجم مثانه در دوران کودکی هنوز کوچک است در طول شب و هنگام خواب سریع پر می‌شود و منجر به شب ادراری می‌شود. همچنین کودکانی که به اختلال شب ادراری مبتلا هستند بهتر است برای کاهش دفعات شب ادراری در شب مایعات کمی مصرف کنند.

آموزش دستشویی رفتن به کودک

یکی از روش‌هایی که می‌تواند برای درمان شب ادراری کودکان مفید واقع شود، آموزش دستشویی رفتن کودک در طول شب است. بهتر است قبل از خوابیدن کودک حتما او را به دستشویی ببرید، همچنین می‌توانید حدوداً یک ساعت پس از خوابیدن کودک در طول شب، او را بیدار کنید، تا به دستشویی برود و سپس بخوابد.

استفاده از تشک زنگ دار

یکی از روش‌هایی که عمدتا برای درمان بی‌اختیاری ادرار استفاده می‌شود استفاده از تشک زنگ دار است. این تشک‌ها دارای سنسورهایی هستند که به محض اینکه رطوبت و خیسی احساس کنند صدا و هشدار می‌دهند و کودک بیدار می‌شود. این کار در درازمدت باعث می‌شود تا کودک به نوعی شرطی شود و قبل از ادرار کردن در هنگام خواب بیدار شود. تشک زنگ دار برای کودکان بالای 7 سال مناسب می‌باشد.

ورزش کردن برای کنترل شب ادراری کودکان

ورزش کردن باعث می‌شود تا سوخت و ساز بدن زیاد شود و آب بدن به وسیله تعریق خارج گردد. همچنین ورزش کردن باعث تقویت عضلات شکم و مثانه شده و می‌تواند کنترل ادرار را بهبود بخشد. یکی از تکنیک‌هایی که می‌تواند برای تقویت عضلات شکم و مثانه مفید است، منقبض کردن عضلات شکم و نگه داشتن نفس می‌باشد.

مصرف داروهای گیاهی

برخی از مواد گیاهی وجود دارد که می‌تواند برای درمان شب ادراری موثر واقع شود، از جمله این مواد می‌توان به دمنوش زنجبیل، دارچین، گل ختمی، دمنوش سنبل الطیب و… اشاره کرد. برای اطلاع از جدیدترین روش های درمان شب ادراری کودکان کلیک کنید.

اصلاح شیوه‌های فرزندپروری

در بسیاری از موارد مشکل شب ادراری کودکان ناشی از شیوه‌های نادرست تربیتی و اضطراب کودک می‌باشد. در چنین شرایطی بهتر است با مراجعه به یک روانشناس، مشکل کودک را با او در میان بگذارید تا ارزیابی دقیقی از شرایط کودک و والدین انجام شود. در اکثر مواقع اگر مشکل کودک به دلیل مسائل پزشکی نباشد به راحتی با اصلاح شیوه‌های رفتار برطرف می‌شود. برای آشنایی با بهترین روش های تربیت کودک کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه نوزاد و کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول