برخلاف انتظار بزرگترها کودکان نیز گاها دچار استرس می‌شوند و نشانه‌هایی از اضطراب و نگرانی را به دلایل مختلفی تجربه می‌کنند. استرس در کودکان می‌تواند با توجه به سن آن‌ها، منشأ طیف وسیعی از علائم هیجانی، رفتاری یا حتی جسمانی باشد. به همین خاطر اهمیت بسیاری دارد که والدین نشانه‌های استرس در فرزند خود را بشناسند و بدانند که چطور به این احساس در کودک خود پاسخ دهند. در واقع استرس در کودکان می‌تواند عملکرد آن‌ها در زمینه‌های مختلفی با مشکل مواجه سازد به همین خاطر والدین به عنوان مراقبان اصلی کودک لازم است تا با اتخاذ راهکارهای لازم از بروز مشکلات بیشتر پیشگیری نمایند. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه به طور جامع درباره استرس در کودکان صحبت خواهیم کرد. 

 منبع : استرس در کودکان

استرس چیست؟

استرس یا فشار روانی به حالتی گفته می‌شود که کودک تحت تأثیر یک موضوع ناخوشایند احساس ناراحتی و تنیدگی را تجربه می‌کند. یکی از تفاوت‌های استرس با بیماری‌های اضطرابی کودک، در این است که استرس در اثر یک موضوع پیچیده و مشکل‌ آفرین بیرونی ایجاد می‌شود و با پایان این مشکل نیز به‌ تدریج نشانه‌های آن کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل زمانی که نشانه های استرس در کودک‌تان دیدید توصیه میکنیم هر چه زودتر برای مشاوره اقدام کنید. مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو به شما هم در کاهش تنش‌های محیطی و هم اختلالات مرتبط با کودک‌تان خدمات درمانی ارائه می‌دهد.

نشانه‌های استرس در کودکان

ضعف توانایی‌های منطقی یا کلامی در کودکان ممکن است باعث شود که آن‌ها توانایی تشخیص درست یا صحبت کردن راجع به دلایل اضطرابشان را نداشته باشند. این موضوع گاهی باعث می‌شود که استرس کودکان به‌صورت مشکلات مختلف رفتاری یا جسمی در کودک دیده شود. به همین خاطر توجه والدین به این نشانه‌ها اهمیت بالایی دارد. درصورتی‌ که با هریک از نشانه‌های اضطراب در کودک خود مواجه شدید بهتر است با او راجع به دلیل ناراحتیش صحبت کنید. اگر احساس می‌کنید شدت این علائم بیش از حالت عادی است و یا استرس برای مدت طولانی در کودک شما باقی‌ مانده، بهتر است در این زمینه از روانشناسان کودک کمک بگیرید.

نشانه‌های رفتاری استرس در کودک

• شروع رفتارهایی که بیانگر اضطراب هستند مثل جویدن ناخن یا تکان دادن دست و پا
• تغییرات بی‌دلیل در خلق کودک مثل پرخاشگری یا احساس غمگینی و سکوت
• کناره گیری از خانواده و دوستان
• احساس ترس از مسائل مختلف مثل تاریکی یا حیوانات و …
• بروز مشکلات تحصیلی

نشانه‌های فیزیکی استرس در کودک

• شب‌ادراری
• مشکلات جسمانی مثل دل‌درد و سردرد
• دشواری در به خواب رفتن یا بیدار شدن در نیمه‌شب
• علائم جسمانی مختلف یا تشدید بیماری‌ها

با مشاهده هریک از این نشانه‌ها در کودک خود بهتر است برای رفع استرس و درمان کودک اقدام کنید. استرس می‌تواند به‌صورت مزمن در فرزند شما باقی‌ مانده و آسیب‌های جسمی و روحی بسیاری را به همراه داشته باشد.

دلایل استرس در کودکان

ما معمولاً کودکان را مظهر نشاط و خالی از درگیری‌های ذهنی می‌دانیم و شاید برای بسیاری از ما وجود نشانه‌های اضطرابی در کودک بسیار تعجب‌آور باشد. با این‌حال دلایل بسیاری برای استرس در کودکان وجود دارد. ازجمله دلایل استرس در کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. کودکان استثنایی بیشتر در معرض ابتلا به این استرس ها هستند، جهت آشنایی بیشتر با کودکان استثنایی کلیک کنید.

مشکلات مربوط به مدرسه

یکی از شایع‌ترین منابع بروز استرس در کودکان، مدرسه و تکالیف مربوط به آن است. انجام تکالیف به‌صورت کامل و بی‌عیب و نقص یا ایام امتحانات از جمله مهم‌ترین دلایلی هستند که باعث استرس تحصیلی در کودکان می‌شوند. این مشکل معمولاً کودکانی که رفتارهای کمالگرایانه دارند و یا از اشتباه کردن و سرزنش می‌ترسند را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد. استرس معمولاً باعث می‌شود که دانش آموزان علی‌رغم تلاشی که در مسائل تحصیلی نشان می‌دهند نتایج ضعیفی بگیرند. همچنین با توجه به اینکه فرزند شما بخش قابل‌توجهی از ساعات شبانه‌روز خود را در مدرسه می‌گذراند بهتر است برای رفع استرس تحصیلی در او اقدام کنید.

تغییرات بزرگ در زندگی

ایجاد تغییرات جدی در زندگی کودک مثل تغییر محل زندگی، تولد خواهر یا برادر کوچک‌تر، طلاق و یا فوت یکی از اعضای خانواده می‌تواند باعث ایجاد استرس در کودک شود. اگر چنین تغییراتی در زندگی فرزند شما پیش آمده بهتر است از یک روانشناس برای کنار آمدن بهتر و سریع‌تر فرزندتان با این موضوع کمک بگیرید.

آزار و اذیت از دلایل استرس در کودکان

ضعف توانایی‌های کودک برای دفاع از خود گاهی باعث می‌شود که دیگران آن‌ها را مورد آزار و اذیت قرار دهند. این آزار و اذیت‌ها می‌تواند از زورگویی‌های کودکان بزرگ‌تر تا سوءاستفاده‌های جنسی را شامل بشود. معمولاً ترس از منابع قدرت و آزارگران باعث می‌شود که کودک راجع به این مسئله با والدین صحبت نکند. شما می‌توانید با مشاهده نشانه‌هایی مثل بی‌میلی به دیدن برخی از آشنایان یا تشدید اضطراب در برخی از موقعیت‌ها متوجه دلیل ناراحتی فرزندتان شوید.

محیط نامناسب خانه

در شرایطی که محیط زندگی کودک وضعیت مناسبی نداشته باشد آن‌ها معمولاً از حضور در خانه دچار اضطراب می‌شوند. دعوا و اختلاف میان والدین، بدرفتاری با کودک یا وجود بحران‌های جدی در خانواده مثل بیماری یا مشکلات مالی می‌تواند باعث ایجاد فشار روانی در کودک شود.

فیلم‌ها یا کتاب‌های ترسناک از دلایل استرس در کودکان

توانایی کودک در تشخیص واقعیت از خیال معمولاً ضعیف‌تر از بزرگسالان است به همین خاطر با مشاهده فیلم‌های ترسناک و یا شنیدن داستان‌های وحشت‌آور ممکن است دچار استرس شوند.

راه‌های کاهش استرس در کودکان

متخصصان معتقدند که ادامه پیدا کردن استرس، مشکلات جدی برای سلامتی جسم و روان فرد به دنبال خواهد داشت. به همین خاطر کاهش فشار روانی و اقدام برای درمان آن اهمیت بسیاری دارد. اگر فرزند شما دچار استرس شده بهتر است با کمک گرفتن از یک مشاور مطمئن به او در بهبود این شرایط کمک کنید. در ادامه به برخی از راهکارهایی که برای کاهش استرس فرزندتان می‌توانید انجام دهید اشاره خواهیم کرد. در صورتی که بیش از یک هفته نشانه ها ادامه داشت، حتما برای مشاوره کودک اقدام کنید.

صحبت کردن راجع به دلایل نگرانی

اگر نشانه‌های استرس را در فرزندتان مشاهده کرده‌اید سعی کنید راجع به دلایل آن با وی صحبت کنید. احتمال دارد کودک شما از صحبت کردن مستقیم راجع به دلایل نگرانی خود طفره برود و یا حتی خودش هم به‌درستی نتواند علت مشکلات را تشخیص دهد. روانشناسان در این شرایط می‌توانند با کمک گرفتن از تکنیک‌هایی مثل بازی‌درمانی و تفسیر نقاشی اطلاعات مفیدی در این زمینه به شما بدهند. در هرصورت آنچه در صحبت کردن با فرزندتان باید به آن توجه داشته باشید این است که تا حد ممکن با لحنی حمایتی و دوستانه با کودک صحبت کنید و به او نشان دهید که همواره برای کمک کردن به او آماده‌اید. تا جای ممکن سعی کنید از بی اهمیت نشان دادن دلایل نگرانی او خودداری کنید و با فرزندتان همدلی نشان دهید.

افزایش فعالیت‌های بدنی

ورزش کردن و یا هر فعالیت سازنده دیگری مثل کارهای هنری می‌تواند باعث کاهش اضطراب در کودک شما بشود. با در نظر گرفتن چنین برنامه‌هایی برای کودک می‌توانید به بهبود تدریجی شرایط کمک کنید.

کمک گرفتن از یک متخصص

روانشناسان کودک می‌توانند اقدامات مفیدی برای کاهش استرس در کودکان انجام دهند. اگر شدت استرس در فرزندتان بیش از حالت طبیعی است و یا برای مدت نسبتاً طولانی استرس در او باقی مانده بهتر است از یک متخصص در این زمینه کمک بگیرید. مشاورین با استفاده از تکنیک‌های بازی‌درمانی یا نقاشی می‌توانند دلایل ناراحتی کودک را پیدا کرده و با همین روش‌ها نیز به درمان استرس بپردازند.

ضعف مهارت‌هایی مثل تفکر منطقی یا حل مسئله در کودکان می‌تواند باعث ایجاد استرس در آن‌ها شود. اگر روانشناسان تشخیص دهند که این مسائل در ایجاد استرس کودک نقش دارد می‌توانند از طریق آموزش این مهارت‌ها، به کودک در مدیریت بهتر مشکلات به او  کمک کنند.

یکی دیگر از نکات حائز اهمیت در کمک گرفتن از متخصصان روانشناسی کودک این است که آن‌ها می‌توانند نکات مناسبی را در زمینه تربیت فرزندتان به شما آموزش دهند. گاهی اوقات رفتارهایی مثل داشتن انتظارات بیش از حد از کودک یا مجبور کردن او برای انجام کارهایی که دوست ندارد باعث اضطراب می‌شوند. روانشناسان می‌توانند با آگاهی دادن به والدین راجع به رفتارهای اشتباهشان در این زمینه قدم‌های مطلوبی بردارند.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول