یکی از کارکرد‌های رشدی و شناختی مغز، توانایی تقلید کردن در کودکان و نوزادان است. تقلید نوزادان و کودکان رفتاری است که از طریق مشاهده رفتار دیگران آن عمل را تکرار می‌کند و یاد می‌گیرد. به عبارتی تقلید کردن یک راه مؤثر برای یادگیری اعمال جدید است. این توانایی ذاتی کودکان حتی در شیوه فرزندپروی والدین هم موثر است، زیرا کودکان بسیاری از فعالیت‌ها و اعمال را از طریق مشاهده الگو‌های خود یاد می‌گیرند و همان اعمالی که والدین انجام می‌دهند کودک هم انجام می‌دهد. در نتیجه می‌توان از این توانایی ذاتی انسان برای شیوه صحیح آموزش و فرزندپروری در دوران کودکی استفاده کرد. با دریافت مشاوره کودک درباره روش‌های مناسب تربیت فرزند به کمک تقلید راهنمایی دریافت کنید.

منبع: تقلید کردن در کودکان و نوزادان چه نقشی در رشد آن ها دارد؟

علت تقلید کردن در کودکان و نوزادان

اساسا هر رفتار و فعالیتی که از انسان سر می‌زند پایه و اساس زیستی و عصبی دارد. پیش از پیشرفت‌های علوم اعصاب، دانشمندان نظریات مختلفی در ارتباط با علت تقلید کردن کودکان در نظر می‌گرفتند، اما امروزه مشخص شده که تقلید کردن در ابتدا به دلیل وجود سلول‌های اختصاصی در مغز به نام نورون‌های آینه‌ای قشر مخ است. به عبارتی می‌توان گفت زیربنای تقلید کردن نورون‌های آینه‌ای هستند. این نورون‌ها زیربنای مهارت‌های دیگر همانند توانایی اجتماعی نظیر همدلی و درک نقطه نظر دیگران نیز می‌باشند. با این حال باید توجه کرد که تمام فعالیت‌های انسان به دلیل مجموع عوامل زیستی، روانی و اجتماعی رخ می‌دهد. برای آشنایی با نشانه های سلامت نوزاد کلیک کنید.

اهمیت تقلید در کودکان و نوزادان و سیر تکامل

تقلید کردن بر فعالیت‌ها و اعمال گسترده‌ای تاثیر می‌گذارد که برای رشد کودک ضروری به نظر می‌رسد. به عنوان مثال تقلید، ابزار و ویژگی قدرتمندی برای یادگیری و تمرین مهارت‌های مختلف است. یادگیری زبان، یادگیری اصوات، مهارت‌های ورزشی و… می‌تواند تا حد زیادی تحت تاثیر تقلید کردن باشد. یکی دیگر از مسائلی که می‌تواند به دلیل نورون‌های آینه‌ای و تقلید کردن ایجاد شود توانایی همدلی کودک با دیگران است. همچنین باید یادآور شد که تقلید کردن زیربنای تجسم و تخیل کودک محسوب می‌شود، به عبارتی برای شکل گیری تجسم و تخیل، کودک در ابتدا باید توانایی تقلید کردن داشته باشد. در مجموع می‌توان گفت بسیاری از اعمالی که کودک در بزرگسالی انجام می‌دهد تحت تاثیر مشاهده الگو‌ها و تقلید کردن از آن‌ها قرار دارد.

سن شروع تقلید

دیدگاه‌های مختلف روانشناسی سن متفاوتی را برای شروع تقلید کردن نوزاد در نظر گرفته‌اند. با این حال نوزادان از همان ابتدا با توانایی تقلید کردن به دنیا می‌آیند و در هر دوره از رشد توانایی تقلید کردن به شیوه متفاوتی بروز پیدا می‌کند. اولین تقلید‌هایی که نوزادان انجام می‌دهند تقلید از حرکات صورت و چهره بزرگسالان است، سپس هرچقدر که سن نوزاد بیشتر می‌شود تقلید‌های بیشتری در محیط پیرامون خود انجام می‌دهد. بنابراین کودکان تازه متولد شده یا یک ماهه حالت چهره بزرگسالان را تقلید می‌کنند و تا 7 یا 8 ماهگی توانایی تقلید کردن کودک پیشرفت می‌کند و به مرور می‌تواند به صورت انتخابی شروع به تقلید کردن کند.

در حدود یک سالگی کودکان فعالیت‌هایی را تقلید می‌کنند که توانایی انجام دادن آن‌ها را داشته باشند، رایج‌ترین تقلید کودکان در این سن تقلید از حرکات دست است. در حدود یک تا سه سالگی توانایی تقلید کردن کودک به وضوح پیشرفت می‌کند و می‌تواند از الگوها یا شخصیت‌های غیرواقعی تقلید کند. در مجموع باید بیان کرد که بر اساس سن کودک و ویژگی‌های رشدی، نوع تقلید کودک متفاوت است.

مراحل شکل گیری تقلید در کودکان

به طور کلی 6 مرحله در ارتباط با تقلید کردن وجود دارد که این فرایند از تولد تا دوسالگی اتفاق می‌افتد.

مرحله اول، تقلید به شکل بازتاب

مرحله اول تقلید کردن به شکل بازتاب‌ها است، یعنی کودک از محرک‌هایی که در محیط اطرافش وجود دارد تقلید می‌کند، به عنوان مثال اگر کودکی گریه کند و چندین کودک دیگر در اطراف او باشند و شروع به گریه کنند، گریه کودکان همچنان ادامه پیدا می‌کند. با این حال  تقلید کودک در مرحله بازتاب‌ها بسیار جزئی است. برای آشنایی با انواع بازتاب ها کلیک کنید.

مرحله دوم، شکل گیری عادت‌ها

 در این مرحله عادت‌های کودک شکل می‎‌گیرد و گاهی تقلید انجام می‌شود. تقلید در این مرحله می‌تواند به صورت سرایت صوتی، تقلید متقابل و تقلید گهگاهی رخ دهد. تقلید توسط سرایت صوتی به این صورت است که نوزاد بیشتر تحت تاثیر محرک‌های صوتی قرار دارد. تقلید متقابل باعث می‌شود تا نوزاد صدا یا حرکاتی که در مقابل او و حوزه دید او انجام می‌شود را تکرار کند. تقلید گهگاهی در ارتباط با موقعیت‌های ناشناخته‌ است، با این حال این تقلید به شکل محدودی رخ می‌دهد.

مرحله سوم، تقلید نظام دار

تقلید نظام دار یا هدف‌دار تقلید‌هایی است که به طور هدفمند مربوط به مجموع حرکات و صداهای خود کودک است، با این حال در این مرحله، تقلید کودک هنوز به صورت جزئی رخ نمی‌دهد.

مرحله چهارم، تقلید حرکات نامرئی

یکی از مهمترین مراحل تقلید در این مرحله رخ می‌دهد. منظور از تقلید حرکات نامرئی، تقلید اعمالی است که دور از دید نوزاد انجام می‌شود. به عبارتی کودک با داشتن یک نشانه یا مشخصه قادر به تقلید کردن فعالیتی می‌شود که قبلا آن را دیده و یاد گرفته اما اکنون در حوزه دید او قرار ندارد.

مرحله پنجم، تقلید پیشرفته حرکات نامرئی

در این مرحله توانایی تقلید حرکات نامرئی کودک با دقت و ظرافت بیشتری رخ می‌دهد. به عبارتی کودک می‌تواند با جزییات بیشتری تقلید انجام دهد.

مرحله ششم، تقلید در غیاب الگو

پیشرفته‌ترین حالت تقلید کردن، تقلید در غیاب الگو است. در این مرحله اگر کسی کاری انجام دهد و کودک آن را ببیند، می‌تواند در نبود آن شخص آن رفتار را به طور کامل تقلید کند.

عوامل موثر در تقلید کودکان

توانایی تقلید کردن به صورت ذاتی وجود دارد، اما عوامل متعددی هستند که بر تقلید کردن تاثیر می‌گذارند. به عنوان مثال تقلید می‌تواند در فرآیند بازی کردن کودکان رخ دهد، به طوری که کودکان می‌توانند قوانین بازی یا نوع بازی کردن را از یکدیگر تقلید کنند. در موارد دیگر کودک برای اینکه خودش را شبیه دیگری کند، شروع به تقلید کردن از ویژگی‌های ظاهری و رفتاری او می‌کند. علاوه بر این، تقلید می‌تواند در همدلی کردن و بروز هیجانات مختلف موثر واقع شود. به طوری که کودک با تقلید از دیگران یاد می‌گیرد تا در محیط‌های مختلف چه هیجانی از خودش بروز دهد.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول

آیا تقلید کردن برای رشد کودک ضروری است؟

کودکان بسیاری از فعالیت‌ها و رفتارهایشان را از طریق مشاهده الگو و تقلید کردن از آن‌ها یاد می‌گیرند، بنابراین تقلید کردن یکی از بخش‌های اساسی رشد کودک می‌باشد.

منبع: تقلید کردن در کودکان و نوزادان چه نقشی در رشد آن ها دارد؟