ترس از ماهی یا (Ichthyophobia)، در واقع به ترس غیر منطقی، شدید و مداوم از هر نوع ماهی گفته می‌شود که پاسخ اضطرابی فوری ایجاد می‌کند. همچنین ماهی هراسی یکی از انواع اختلالات فوبیای خاص است که در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد. عوامل مختلفی مانند تجربه ناگوار، شنا کردن در دریا و مواجهه با ماهی‌ها و حتی قوه تخیل می‌تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. خوشبختانه فوبیا و مخصوصا ترس از ماهی درمان پذیر بوده و از روش‌های گوناگونی برای بهبود افراد می‌توان بهره برد. در ادامه به علل، علائم و بهترین راهکارهای درمان ماهی هراسی خواهیم پرداخت. برای آشنایی با سایر انواع فوبیای حیوانات کلیک کنید.

 منبع: ترس از ماهی | علائم ، علل و درمان استرس ماهی

ترس از ماهی

ترس از ماهی نوعی اختلال فوبیای خاص است که به ترس غیرطبیعی و شدید از ماهی زنده یا مرده و یا ترس از خوردن ماهی گفته می‌شود. این مورد می‌تواند بر زندگی روزمره فرد تأثیر منفی بگذارد و منجر به احساس اضطراب و استرس شود. فوبیای ماهی ممکن است برای سایر افراد خنده‌دار یا احمقانه به نظر برسد، اما باید توجه کرد فردی که فوبیای ماهی دارد، این ترس را به‌اندازه کافی واقعی می‌داند و حتی با دیدن یا فکر کردن به ماهی دچار یک حمله وحشت‌زدگی می‌شود.

بیشتر افرادی که از فوبیای ماهی رنج می‌برند، به‌راحتی می‌پذیرند که ترسشان غیرمنطقی و صرفاً در ذهن آن‌ها است، اما با توجه به این موضوع همچنان آن را تجربه می‌کنند. بنابراین درک این نکته مهم است که علی‌رغم شدت و قدرت تجربه احساسی و هیجانی منفی که ممکن است فوبیای ماهی در فرد ایجاد کند، این ذهن فرد است که به وجود آورنده این ترس غیرمنطقی است نه خود شیء یا محیط خارجی.

برای آگاهی بیشتر در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.

شیوع ترس از ماهی

نتایج مطالعات متعدد نشان داده است که میزان شیوع فوبیای ماهی در زنان مردان متفاوت است به طوری که زنان حدود دو برابر بیشتر از مردان هراس دارند. همچنین تفاوت‌هایی ازنظر سن در میزان ابتلا به این نوع ترس وجود دارد به طوری که 45 درصد از مبتلایان زیر 18 سال سن دارند.

علائم ترس از ماهی

علائم این نوع ترس بسیار شبیه به سایر فوبیا­های خاص است و اغلب شامل موارد زیر خواهد بود.

• گریه یا فریاد زدن بعد از دیدن ماهی واقعی یا تصویر ماهی
• حملات وحشت زدگی
• ناتوانی در حفظ آرامش
• مشکل تمرکز
• لرزش
• تغییر دمای بدن
• احساس سرگیجه
• تپش قلب
• خستگی و درد
• خشک شدن دهان
• عرق کردن زیاد
• تنگی نفس از علائم ترس از ماهی
• میگرن و سردرد
• فرار یا اجتناب از موقعیت‌هایی که در آن ماهی وجود دارد

نشانه های اختلال ترس از ماهی معمولاً خودکار و غیرقابل‌ کنترل است و اغلب منجر به شکل‌گیری اقدامات شدیدی برای جلوگیری از تجربه اضطراب می‌شوند که به‌عنوان رفتارهای ایمنی ‌بخش یا رفتارهای اجتنابی شناخته می‌شوند. با گذشت زمان، این علائم تبدیل به عادت شده و فرد زندگی با این علائم را می‌پذیرد. بااین‌حال در اکثر موارد، ممکن است فوبیای ماهی باگذشت زمان وخیم‌تر شود، زیرا انجام رفتارهای ایمنی بخش به دلیل کاهش اضطراب موقتی روزبه‌روز در زندگی فرد افزایش می‌یابد.

همان‌طور که بیان شد، متأسفانه این رفتارهای ایمنی بخش در کاهش اضطراب افراد مبتلا، تأثیر مطلوب و بلندمدتی ندارند و در واقع منجر به تقویت این ترس می‌شوند. به دلیل فوبیای ماهی، بسیاری از افراد از شنا یا حتی پیاده‌روی در ساحل یا نزدیکی آن هراس دارند. برخی از افراد از رفتن به نزدیکی آکواریوم یا هر پارک تفریحی، رستوران و… که در آن ماهی وجود دارد اجتناب می‌کنند. در موارد شدیدتر، افراد ممکن است حتی از مراجعه و رفت‌وآمد با دوستانی که در خانه خود آکواریوم دارند یا به آبزیان علاقه دارند خودداری نمایند.

دلایل ابتلا به ترس از ماهی

فوبیای ماهی مانند سایر فوبیاها به‌طور عمده در کودکی شروع می‌شود. اما برخی دیگر از علل بروز ترس از ماهی در ادامه آورده‌ایم.

• ترس فرد از ماهی ممکن است نتیجه تجربیات منفی باشد که می‌تواند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با شیء یا ترس موقعیتی در ارتباط باشد.
• در بعضی موارد فوبیای ماهی ممکن است ناشی از گاز گرفتن ماهی باشد یا به طریقی فرد مبتلا توسط یک فرد دیگر ترسیده شود. این می‌تواند منجر به شکل‌گیری خاطراتی اضطراب زا گردد که ترس از ماهی را در پی دارد.
• کودکانی که دارای قوه تخیل قوی هستند، معتقدند که ماهی‌های کوچک به‌اندازه کوسه‌های بزرگ هستند و این موضوع باعث می‌شود تا کودک نسبت به ماهی‌های کوچک هم اضطراب پیدا کند.
• برخی افراد ممکن است به دلیل تجربه غواصی و دیدن ناگهانی ماهی نسبتاً بزرگ دچار این ترس شده باشند و این ترس را به سایر ماهی‌ها تعمیم داده باشند.
• برخی از مبتلایان به اختلالات اضطرابی و وسواسی معتقدند که ماهی‌ها مسئول بسیاری از بیماری‌ها هستند و می‌توانند منجر به مسمومیت جیوه شوند.

به‌طورکلی باید گفت این تجربه‌های ترسناک و باورهای نادرست در زندگی افراد به‌طور مداوم در ذهن فرد پخش می‌شود و همین امر منجر به شکل‌گیری هراس مادام‌العمر در مورد انواع ماهی‌ها خواهد شد.

چگونه بر ترس از ماهی غلبه کنیم؟

خبر خوب این است که اکثریت قریب به‌اتفاق افرادی که از ترس ماهی رنج می‌برند، با یک دوره روان‌درمانی بهبود پیدا می‌کنند. رویکردهای روانشناسی قادر به ارائه طیف وسیعی از درمان‌های روان‌شناختی مختلف برای درمان فوبیای ماهی می‌باشند. تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که درمان‌های شناختی و رفتاری برای درمان این ترس بسیار اثربخش هستند. یک درمانگر قادر خواهد بود تا به فرد در کشف منشأ ترس و چگونگی برخورد با آن به روش مثبت کمک کند. باید در نظر داشت که مدیریت ترس لزوماً به معنای عدم وجود ترس نیست، بلکه منظور از مدیریت ترس یک پاسخ کنترل‌شده و منطقی در برابر تکانه‌های ترس است. در ادامه به بیان روش‌های روان درمانی و دارو درمانی خواهیم پرداخت.

برای آشنایی بیشتر در زمینه درمان فوبیا کلیک کنید.

حساسیت‌زدایی

در این روش، به فرد کمک می‌شود تا شرایطی که باعث ترس می‌شوند را از کمترین تا بیشترین میزان ترس، طبقه‌بندی کند. برای مثال شاید در یک فرد، تماشای تصویر ماهی کمترین اضطراب و قرار گرفتن در یک استخر پر از ماهی بیشترین اضطراب را ایجاد کند. سپس روانشناس به فرد کمک می‌کند تا با ضعیف‌ترین ترس خود روبه‌رو شود. هنگامی‌که فرد توانست علی‌رغم مواجهه با این شرایط اضطرابش را کنترل کند، درمانگر مرحله بعدی را ارائه می‌کند.

غرقه سازی

در این روش فرد به‌طور ناگهانی و غیرمنتظره، با موضوع ترسش مواجه می‌شود. نکته مهم این است که این مواجهه باید در یک‌زمان مشخص ادامه پیدا کند و به فرد اجازه نمی‌دهند که محیط را ترک کند.

استفاده از داروها

داروهای ضد اضطراب می‌توانند علائم ترس را در فرد کاهش دهند. درنتیجه اگر شما تصمیم دارید امروز با خانواده به تفریحی در کنار یک رودخانه بروید، داروها به شما در کنترل علائم کمک می‌کنند. اما باید توجه داشته باشید که دارو صرفاً علائم اضطراب شما را کم می‌کند و تأثیری در درمان شرایط ندارد. علاوه بر این، پس از مدتی بدن به میزان داروی مصرفی عادت کرده و برای دریافت نتیجه مطلوب، می‌بایست حجم بیشتری از دارو را مصرف کنید. به همین خاطر، اکثر روانشناسان و روان‌پزشکان، دارو را در درمان فوبی‌ها مناسب نمی‌دانند.

برای شناخت بیشتر در زمینه داروهای ضد اضطراب کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه ترس از ماهی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول