درک کودک از عدالت و توانایی او در درک امور شناختی متناسب با سنش باید توسط والدین صورت بگیرد. و پدر و مادر اطلاعات لازم را برای آموزش داشته باشند. میزان شناخت و فهم کودکان از مفاهیم و رفتارهای مربوط به عدالت و شاخصه‌های آن بسته به دوره تکاملی و مرحله‌ای از رشد که کودکان در آن قرار دارند متفاوت خواهد‌بود.

همزمان با بزرگ‌تر شدن کودک، توانایی‌های شناختی و خصیصه‌های اخلاقی او تکامل می‌یابد. و در طی این دوران رشد و نمو که به طور طبیعی در کودکان طی می‌شود. ویژگی‌های شخصیتی و نمودهای روشنی از رفتارهای تکامل یافته در او نمایان خواهد‌شد.

منبع: درک کودک از عدالت چگونه شکل می‌گیرد؟

درک کودک از عدالت

کودکان در سنین مختلف با رشد و آگاهی از محیط اطراف، به درک از عدالت و قانون اطلاعات نسبی پیدا می‌کنند. این درک کودک باید توسط والدین آموزش داده‌شود. درک کودک از عدالت باید با توجه به سن صورت بگیرد. کودکانی که نسبت به قوانین و عدالت اطلاعات کمتری دارند، نسبت به همسالان که درک درستی از عدالت دارند، ناپخته تر عمل می‌کنند.

رشد اخلاقی کودکان نیازمند آموزش مناسب والدین است. کودکان از سن 4 سالگی با مفاهیم اخلاقی اصولی آشنا می‌شوند. درک کودک از عدالت نیز در همین سن باید آغاز شود. زمانی که کودک با عدالت آشنا می‌شود، اگر با بی عدالتی روبرو شود. با خشم و واکنش تند برخورد خواهد کرد.

بنابراین برای آموزش درک کودک از عدالت حتما باید به سن، توانایی ها و درک کودک توجه شود. همچنین کودک باید برای درک این موضوعات با نظارت روانشناس کودک پیش برود. در این مقاله راجع به سنین مختلف درک کودک از عدالت توضیح داده‌ایم.

عوامل موثر رشد درک کودک از عدالت

یکی از عوامل و فاکتورهای مهمی که می‌تواند نقش موثری در تکامل و شکوفایی خصیصه درک کودک از عدالت داشته باشد، اعضای خانواده او به ویژه پدر و مادر کودک می‌باشد. کودکی که در مراحل رشد و تکامل خود قرار دارد به میزان زیادی از والدین و نحوه رفتار و برخوردهای آن‌ها با خود تاثیر می‌پذیرد. و در همین مرحله می‌تواند بسیاری از ارزش‌ها و ویژگی‌های رفتاری را از آن ها فرا بگیرد.

وجود کمک‌ها و هدایت‌های والدین می‌تواند کودک را در دوره رشد و تکامل خود در مسیر درست قرار داده. و او را به والاترین مرتبه از تکامل روانی و شخصیتی برساند. پدران و مادران به عنوان الگوهایی در تمام زندگی یک کودک حضور داشته و بر پرورش و ظهور خصایص مختلف اخلاقی در او اثر خواهند گذاشت.

آنچه که یک کودک در روابط خود با سایرین به عنوان عدالت و برابری می‌شناسد. و آن بخش از این خصیصه که به عنوان یک ارزش اخلاقی در باورهای او نهادینه می‌شود، به میزان زیادی تحت تاثیر رفتارهای والدین او و آموزش‌های آنان به کودک می‌باشد. هر کودکی در دوره‌های مختلفی از رشد و تکامل خود به درک‌های متفاوتی از مفهوم عدالت می‌رسد که در ادامه به بررسی هر کدام از این دوره‌ها خواهیم پرداخت. 

چرا درک کودکان از عدالت در هر دوره سنی نسبت به سنین قبل متفاوت است؟

درک کودک از عدالت در هر دوره سنی متفاوت است. پس از تولد کودک تا زمانی که رشد و تکامل او ادامه دارد. صفات شخصیتی و اجتماعی کودک دستخوش تغییر شده و رفته رفته درک او از این خصوصیات کامل‌تر و گسترده‌تر خواهد‌شد. از این رو مفاهیمی که به عدالت و تساوی بین افراد مربوط می‌شوند هم در دوره‌های مختلف سنی در کودکان با هم تفاوت‌هایی داشته و در طول زمان تکامل پیدا خواهند کرد.

بنابراین والدین موظفند یا خود رشد این خصوصیت‌ها را در کودک‌شان کنترل کرده و هدایت نمایند. و یا اگر از آن دسته والدینی می‌باشند، که نمی‌توانند وقت زیادی را برای پرورش و یاد دادن مهارت‌ها و آموزه‌های زندگی به او سپری کنند. حتما این وظیفه مهم را به یک مربی یا آموزگار خوب محول کنند تا از کسب آموزش‌های کافی و مناسب توسط کودک و به سلامت عبور کردن او از این مرحله از رشد شناختی و تکاملی وی اطمینان حاصل کنند.

مفهوم عدالت در اواسط کودکی (4 تا 8 سالگی)

وقتی که کودکان وارد سن 4 سالگی می‌شوند. رفته رفته توانایی‌های شناختی آن‌ها فعال شده. و می‌توانند مفاهیم و موضوعات مشخصی را شناخته و درک کنند. مفهوم عدالت هم یکی از خصوصیات اخلاقی و شناختی است که در این مرحله از رشد کودک تجلی می‌یابد.

درک کودک از عدالت در این مرحله قادر است تا رفتارهای ناعادلانه و همراه با تبعیض را شناسایی کرده و اگر بر خلاف خواسته‌ها و منافع او باشند، واکنشی همراه با عصبانیت و نارضایتی نسبت به این بی عدالتی‌ها از خود بروز دهد.

به عنوان نمونه وقتی هدایایی در بین کودکان 4 تا 8 ساله توزیع می‌شود، اگر هدیه یکی از آن‌ها در مقایسه با دیگران کوچک‌تر و کمتر باشد، این کودک نسبت به این بی عدالتی اعتراض کرده و از این امر ناراحت و عصبانی خواهد شد. کودکان در این دوره سنی بیشتر به خود متکی بوده و تنها به خودشان اهمیت می‌دهند.

از این رو سایر کودکان نسبت به این رفتار ناعادلانه اعتراضی نداشته. و تنها کودکی که این رفتار در حق او انجام پذیرفته، شکایت خواهد‌کرد. وظیفه والدین در این مرحله از رشد کودکان، تشویق رفتارهای عدالت خواهانه در کودک و آموزش رفتارهای عادلانه به او می‌باشد. تا این مفهوم را به عنوان یک ارزش رفتاری و اخلاقی در او پرورش دهند.

مفهوم عدالت در اواخر کودکی (8 تا 13 سالگی)

برای مفهوم درک کودک از عدالت در سن 8 سالگی تا 13سالگی به این بخش مقاله دقت داشته باشید. پس از ورود به 8 سالگی و طی آخرین سال‌های دوران کودکی، درک و شناخت کودک از مفاهیم مربوط به عدالت توسعه یافته و گسترده‌تر خواهد‌شد. این مرحله این درک در کودکان ایجاد خواهد شد. که رعایت برابری و مساوات در میان افراد باعث بهبود روابط و پیشبرد بهتر آن‌ها خواهد شد.

و اگر عدالت در جامعه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، به دنبال آن آسیب‌های ناشی از بی عدالتی و عدم رعایت آن در میان مردم نیز کمتر خواهد شد. در همین راستا خود کودکان هم سعی خواهند کرد تا بیشتر و بهتر این مفهوم را وارد زندگی و رفتارهای خود کرده و از آن پیروی کنند.

در کنار تمام این موارد، همانطور که ذکر شد، والدین کودک، آموزه‌های آن‌ها و محیط و جامعه‌ای که کودک در آن رشد و نمو می‌یابد. نیز می‌توانند تاثیر بسزایی در شکل گیری خصوصیات اخلاقی و ویژگی‌های رفتاری کودک داشته باشند.

به عنوان مثال چنانچه محیطی که کودک در آن قرار داشته و رشد می‌کند، دربرگیرنده تفکرات همراه تبعیض نسبت به نژادهای مختلف انسان‌ها باشد، مفهوم درک کودک از عدالت محقق نخواهد شد. و این برداشت غلط در تصورات و باورهای کودک هم رسوخ خواهد کرد. بدین ترتیب آموزه‌های نادرست و شیوه نادرست رفتار در محیط خانواده باعث خواهد شد تا مفهوم اصلی عدالت به خوبی در کودک جا نیفتاده و این خصیصه در او تثبیت نشود.

مفهوم عدالت در دوره بلوغ و نوجوانی (بعد از 13 سالگی)

در این مرحله درک کودک از عدالت، مفاهیم و ضوابطی که تا به الان کسب کرده افزایش یافته. و قادر است بدون این که به نتایج و فواید یک عمل بنگرد، برای آن احترام قائل شده. و پایبندی خود نسبت به آن خصوصیت را نشان دهد. به گونه‌ای که اگر در شرایطی قرار گیرد که پای دفاع از ارزش‌ها و باورهای خود و در مقابل، منافع شخصی او در میان باشد. جانب‌داری از حق و رعایت انصاف و عدالت را مهم‌تر شمرده و منافع خود را فدای اعتقادات و باورهایش خواهد‌کرد.

البته این حالت در صورتی اتفاق می‌افتد که تربیت و پرورش کودک به بهترین نحو انجام گرفته‌باشد. و تمام نکات و ارزش‌های اخلاقی به شیوه درست توسط والدین به کودکان انتقال داده شده‌باشد. در غیر این صورت حتی ممکن است تا سال‌ها بعد از این مرحله و رسیدن به دوره جوانی و بزرگسالی هم آن نگرش صحیح در فرد شکل نگرفته‌باشد.

برای این که بتوانید با رفتارهای درست و آموزش‌های صحیح به کودک خود در مراحل مختلف رشد او آشنا شوید. می‌توانید با کمک گرفتن از یک مشاور و استفاده از راهنمایی های او، بهترین و آموزنده‌ ترین رفتار را در مقابل کودک خود انجام داده. و او را به بالاترین سطوح رشد شخصیتی و اخلاقی برسانید.

آموزش عدالت به کودک

آموزش عدالت به کودک کار ساده ای نیست. بنابراین با کلمات و گفتگو های ساده نمی‌توان درک کودک از عدالت را گسترش داد. روش هایی وجود دارد که با کمک آن والدین می‌توانند عدالت را به کودک آموزش دهند.

???? نوبت را به کودک آموزش دهید

یکی از روش های درک کودک از عدالت، آموزش نوبت است. والدین با کمک بازی هایی مانند خانه سازی، قایم باشک، بازی گوش دادن به نوبت و صحبت تک به تک به صورت انفرادی می‌توانند نوبت را به کودک آموزش دهند.

???? رفتار منصفانه و ناعادلانه را دقت کنید

با کودک به تماشای فیلم، کارتون و مطالعه کتاب بپردازید. اگر رفتار ناعادلانه ای صورت گرفت، به کودک بگویید که آیا به جای این رفتار، چه رفتاری بهتر بود صورت بگیرد؟. برای اینکه رفتار ناعادلانه را به کودک آموزش دهید، باید وقت زیادی را صرف کنید. و به او روش های خوب و بد رفتار را با کمک فیلم و آموزش ارائه دهید. در همین جهت برای درک کودک از عدالت، به رفتارهای منصفانه دقت داشته باشید.

???? گفتگو کنید

اگر کودک به درجه ای از سن رسیده باشد که توانایی نظر دادن داشته باشد، باید با او صحبت کنید. مثلا از او بخواهید که در رابطه با انصاف نظر خود را اعلام کند. با یکدیگر بحث کنید که کدام رفتار مناسب و کدام نامناسب است. با او بحث کنید و در صورت صحبت های منطقی، با فرزند خود همدلی کنید. بنابراین یکی از روش های آموزش درک کودک از عدالت، گفتگو است.

???? بازی کنید

از دیگر روش های درک کودک از عدالت، بازی است. نقش های متنوعی بازی کنید و از کودک بخواهید تا رفتار خوب و بد را تشخیص دهد. زمانی که در حال نقش بازی کردن هستید گاه رفتار جدی داشته باشید تا قوه عدالت کودک را تحریک کنید. احتمالا در این شرایط با جمله “ناعادلانه است” روبرو خواهید شد.

کلام آخر

همانطور که در این مقاله راجع به درک کودک از عدالت آشنا شده‌اید. با آشنایی از قوانین مخصوص عدالت، کودک نسبت به ویژگی های رفتاری و اخلاقی خود با دقت بیشتر عمل می‌کند. اما این آموزش باید متناسب با سن او صورت بگیرد. کودکان باید نسبت به تربیت خود درک درستی داشته باشند. بنابراین حتما آموزش درک کودک از عدالت را زیر نظر روانشناس انجام دهید.

سوالات متداول