مشکلات و انحرافات در نوجوانی از آن دسته مسائلی است که می‌تواند برای بسیاری از والدین تبدیل به دغدغه‌ای جدی شود. همه ما نوجوانی را دوره سنی بحرانی می‌دانیم که فرد در حال تغییر شخصیت از کودکی به بزرگ‌سالی است و گاهی اوقات به دلیل بی‌تجربگی رفتارهایی از او سر می‌زند که باعث مشکلات ناگواری می‌شود. شاید بتوان گفت در میان این مشکلات انحرافات جنسی، پرخاشگری و همین‌طور ناسازگاری با سایر اعضای خانواده ازجمله مسائلی هستند که بیش از همه آزاردهنده هستند. ناآگاهی از این مشکلات و نحوه واکنش به آن‌ها باعث بدتر شدن شرایط می‌شود. به همین خاطر مشاوره نوجوان به شدت توصیه می‌شود.

منبع :  مشکلات و انحرافات نوجوانی

علت و دلایل بروز مشکلات و انحرافات در نوجوانی

تغییرات جسمی و شروع بلوغ

بلوغ مهم‌ترین ویژگی دوران نوجوانی و گذرگاهی است که او را به سمت بزرگ‌سالی می‌برد. دخترانی که زودتر از سایر همسالان با تغییرات جسمی بلوغ مواجه می‌شوند، معمولاً از اینکه بدن آن‌ها در مقایسه با سایر دوستانشان زنانه‌تر شده خجالت می‌کشند. شروع عادت ماهیانه، مراقبت‌های بهداشتی این دوره و همین‌طور تغییرات جسمی و خلقی مربوط به آن نیز یکی از تجربیاتی است که فرزند شما به‌تازگی با آن مواجه می‌شود، در مورد پسران برعکس هر چه زودتر به بلوغ می‌رسند، نسبت به بدن خود احساس بهتری دارند.

درصورتی‌که نوجوان آگاهی کافی از این شرایط و نحوه مدیریت آن نداشته باشد، احتمال بروز مشکلاتی مثل اضطراب، افسردگی و از دست دادن اعتمادبه‌نفس وجود دارد. این مشکلات به‌دنبال بلوغ دیررس برای پسران ایجاد می‌شود. صورت و اندام کودکانه در شرایطی که دوستان آن‌ها دوره بلوغ را پشت‌سر می‌گذارند می‌تواند تجربه سختی باشد.

مشکلات نوجوانی و تغییر در سبک ارتباطی

برقراری ارتباط با نوجوان را شاید بتوان یکی از سخت‌ترین کارها برای والدین دانست. نوجوانی دوره سنی است که فرزندتان دیگر مثل سابق حرف‌هایتان را بدون دلیل قبول نمی‌کند و حتی برای اثبات فردیت خود سعی می‌کند با شما مخالفت کند. علاوه بر این نوجوانان معمولاً از خانواده فاصله می‌گیرند و ترجیح می‌دهند زمان خود را با دوستانشان بگذرانند. این درحالیست که آن‌ها بیش از هر زمان دیگر به رابطه با والدین و استفاده از تجربیات آن‌ها نیاز دارند. ازجمله مشکلات ارتباطی که ممکن است برای نوجوان ایجاد شود و شما باید برای مبارزه با آن راهکاری داشته باشید می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• گذراندن زمان طولانی در فضای مجازی که باعث می‌شود از بسیاری کارهای دیگر عقب بمانند.
• ناتوانی از مقاومت کردن در برابر درخواست‌های دوستان
• کنجکاوی و تمایل به برقراری رابطه با جنس مخالف
• بدرفتاری و پرخاشگری با اعضای خانواده
• انزواطلبی و کناره‌گیری از روابط اجتماعی

یافتن پاسخ در مورد هویت

مهم‌ترین نشانه اینکه نوجوان شما در حال تبدیل‌شدن به یک بزرگ‌سال است درگیری او برای انتخاب هویت و اصول و قواعدی منحصر به خودش می‌باشد. نوجوانان در این دوره سعی می‌کنند تا برای باورها و رفتارهایشان دلیل و ریشه‌ای پیدا کنند. تلاش برای پیدا کردن هویت می‌تواند باعث بروز برخی مشکلات باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. در تمامی این شرایط بهتر است سعی کنید با یک رفتار دوستانه به فرزندتان برای این تکلیف کمک کنید و از بدرفتاری تا جای ممکن دوری کنید.

• انتخاب مسیری متفاوت از والدین می‌تواند باعث بروز اختلاف میان نوجوان و پدر و مادر باشد.
• گاهی اوقات نوجوانان در پیدا کردن هویت سردرگم شده و احساس بی‌انگیزگی و پوچی می‌کنند.
• تغییر دائمی عقاید به این خاطر که نوجوان می‌خواهد رفتارهای متفاوت را امتحان کند ممکن است باعث شود احساس کنید فرزندتان ثبات شخصیتی ندارد.

مشکلات مربوط به برآورده کردن نیاز جنسی در نوجوانی

به دنبال بلوغ، نیازهای جنسی برای نخستین بار نمایان می‌شود و این در حالیست که بسیاری از نوجوانان راه‌های کنترل این نیاز را نمی‌دانند. خود ارضایی، برقراری رابطه جنسی با هم‌جنسان یا جنس مخالف و همین‌طور تجاوز ازجمله مسائلی هستند که ممکن است در این دوره برای فرزند شما پیش بیاید. برای پیشگیری از بروز این مشکلات بهتر است آگاهی‌های لازم را به فرزندتان بدهید و درصورتی‌که هر یک از این مشکلات برای فرزندتان پیش آمد به‌جای پرخاش یا بدرفتاری سعی کنید راه‌حلی به کمک مشاور برای این شرایط پیدا کنید.

مشکلات مربوط به مدرسه

افت تحصیلی می‌تواند دلایل بسیاری از‌جمله تغییر پایه تحصیلی، مشکلات خانوادگی، درگیری ذهنی و یا حتی لجبازی با والدین یا معلمان داشته باشد. در کنار این‌ها روانشناسان معتقدند افت تحصیلی در سنین کودکی و نوجوانی یکی از نشانه‌های مشکلات روحی به‌ویژه اضطراب و افسردگی است. اما رفتار بد والدین و معلمان نیز ازجمله موضوعاتی است که می‌تواند افت تحصیلی را تبدیل به یک بحران جدی کند. پس در چنین شرایطی سعی کنید دلایل را پیدا کنید و برای برطرف کردن آن‌ها به نوجوان کمک کنید.

مشکلات روانی رایج در نوجوانی

نوجوانی دوره اضطراب‌ها و تلاش برای هماهنگ کردن خود با محیط است. به‌همین‌خاطر نوجوانان در این بازه سنی فشار روانی زیادی را تحمل می‌کنند و این می‌تواند آن‌ها را در برابر بسیاری از بیماری‌های روحی آسیب‌پذیر ‌کند. ازجمله مهم‌ترین اختلالات روانی که ممکن است در نوجوانی برای فرزند شما پیش بیاید عبارتند از:

اختلالات سازگاری

همه نوجوانان در تلاش برای هماهنگ کردن خود با شرایط جدید موفق نمی‌شوند و این موضوع خطر ابتلا به اختلالات سازگاری را افزایش می‌دهد. این شرایط به‌ویژه زمانی که نوجوان با بحران‌هایی مانند مشکلات مالی، طلاق یا فوت اعضای خانواده مواجه می‌شود جدی‌تر خواهد بود. پس بهتر است در هنگام بروز چنین مشکلاتی حتما از یک مشاور کمک بگیرید.

مشکلات نوجوانی ناشی از افسردگی

ناتوانی در کنار آمدن با مشکلات نوجوانی منجر به افسردگی می‌شود. تغییرات هورمونی و تلاش برای سازگاری با مرحله جدیدی از زندگی مهم‌ترین دلایل این شرایط هستند و بهتر است هرچه سریع‌تر برای برطرف کردن آن اقدام کنید.

اضطراب

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که نوجوانان تجربه می‌کنند اضطراب است. ناتوانی در حل مشکلات به‌تنهایی و حجم زیادی از اتفاقات که نوجوان با آن مواجه می‌شود، فشار روانی زیادی برای وی ایجاد می‌کند و این موضوع او را نسبت به انواع اختلالات اضطرابی آسیب‌پذیر خواهد کرد.

توجه: گاهی اوقات اضطراب خود را به‌صورت غیرمستقیم و از طریق بیماری‌های جسمانی به‌خصوص مشکلات گوارشی، سردردهای عصبی، حساسیت‌های پوستی و گرفتگی عضلات نشان می‌دهد.

مشکلات نوجوانی بی‌اشتهایی عصبی

بی‌اشتهایی عصبی اختلال روانی است که معمولاً در سنین نوجوانی شروع می‌شود و بیشتر دختران را درگیر می‌کند. دختران/پسران درگیر با این بیماری علی‌رغم اینکه وزن بسیار کمی دارند بازهم نگران اضافه‌وزن هستند و احساس می‌کنند اندام زشتی دارند. به همین خاطر معمولاً به‌صورت افراطی از خوردن اجتناب می‌کنند و یا به سراغ ورزش‌های سنگین می‌روند.

اختلالات شخصیت

اختلال شخصیت به معنای ویژگی‌های نامطلوب شخصیتی است که نسبت به حالت معمول جامعه تفاوت بسیاری دارد و معمولاً از سنین نوجوانی شروع‌شده و تا پایان عمر همراه او باقی می‌ماند. با توجه به اینکه درمان زودهنگام این اختلال احتمال موفقیت‌آمیز بودن آن را افزایش می‌دهد، بهتر است از سنین نوجوانی به نشانه‌های انواع اختلالات شخصیت توجه داشته باشید.

پیشگیری از مشکلات و انحرافات در نوجوانی

1- افزایش اطلاعات

اگر می‌خواهید فرزندتان از دوره نوجوانی بدون دردسر عبور کند اولین چیزی که باید به آن توجه داشته باشید این است که اطلاعات خود را راجع به دوره نوجوانی، نیازها و انتظارات فرزندتان افزایش دهید. وقتیکه شناخت بهتری از موضوع داشته باشید، بهتر می‌توانید با فرزندتان ارتباط برقرار کرده و شرایط را پیش‌بینی کنید یا به‌موقع عکس‌العمل نشان دهید.

2- رابطه دوستانه با نوجوان

مطالعات نشان می‌دهد کسانی که در فضای خانوادگی گرم و صمیمی زندگی می‌کنند، با احتمال کمتری دچار مشکلات و انحرافات در نوجوانی می‌شوند. سعی کنید با فرزندتان رابطه‌ای دوستانه داشته باشید و این احساس را در او ایجاد کنید که تحت هر شرایطی شما او را دوست دارید و تنهایش نمی‌گذارید. این کار باعث می‌شود تا احساس امنیت و آرامش در فرزند شما بیشتر باشد و با احتمال بیشتری در مواقع مختلف از شما کمک خواهد گرفت.

3- خودداری از پرخاشگری

بهتر است به فرزندتان اجازه اشتباه کردن یا متفاوت بودن بدهید. علاوه بر اینکه باید مراقب رفتارهای فرزندتان باشید و از بروز خطرها جلوگیری کنید باید به او اجازه بدهید تا خودش با موقعیت‌های جدید مواجه شده و درباره آن‌ها تصمیم‌گیری کنید.

بدرفتاری و پرخاش به این خاطر که فرزندتان اشتباهی مرتکب شده و یا تلاش برای تصمیم‌گیری به‌جای او ازجمله اشتباهاتی هستند که اکثر والدین مرتکب می‌شوند. به خاطر داشته باشید که این رفتارها صرفاً به رابطه شما و فرزندتان آسیب می‌زند و باعث ایجاد پنهان‌کاری بیشتر خواهد شد. به همین خاطر حتی در شرایطی که نوجوان کار اشتباهی انجام داده سعی کنید خشم خود را کنترل کرده و با پیدا کردن دلایل این رفتار برای برطرف کردن آن‌ها تلاش کنید.

4- صحبت رودررو با نوجوان

نوجوانان نیاز دارند تا نسبت به مسائل مختلفی که در محیط با آن‌ها مواجه می‌شوند، اطلاعات کافی داشته باشند. در غیر این صورت خطر بروز مسائلی مانند سو استفاده‌های جنسی، اعتیاد و یا بزهکاری افزایش پیدا می‌کند. بهترین حالت این است که فرزندتان این اطلاعات را از محیط خانواده خود به دست آورد. درنتیجه سعی کنید راجع به مسائل مختلف با فرزندتان صحبت کرده و او را از خطراتی که تهدیدش می‌کنند آگاه کنید. اما سعی کنید تا جای ممکن صحبت‌هایتان حالت دوستانه داشته باشد و لحن نصیحت یا دستور نداشته باشد.

چه زمانی از مشاور برای حل مشکلات نوجوانی کمک بگیریم؟

تربیت کردن فرزندان را می‌توانیم سخت‌ترین کاری بدانیم که والدین بر عهده دارند و به همین خاطر شاید بتوان گفت شما در تمامی سال‌های کودکی و نوجوانی فرزندتان به دریافت مشاوره‌های یک روانشناس متخصص نیاز دارید. اما در برخی مواقع این نیاز پررنگ‌تر می‌شود. ازجمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:

سنین شروع نوجوانی

در ابتدای نوجوانی تغییرات بسیاری در ظاهر، شرایط روانی و همین‌طور نوع برخورد دیگران با نوجوان ایجاد می‌شود و سازگار شدن با این شرایط فشار روانی بسیاری را به او تحمیل می‌کند. به همین خاطر بهتر است در شروع سنین نوجوانی از یک مشاور کمک بگیرید.

مشاهده رفتار نامناسب در نوجوان

هر رفتار نامناسبی را که در نوجوان می‌بینید می‌توانید راجع به آن با یک مشاور صحبت کنید. این رفتارها می‌تواند موضوع بسیار ساده‌ای مثل یک ویژگی اخلاقی باشد که شما آن را نمی‌پسندید و یا ممکن است مشکلات جدی مانند افت تحصیلی، گوشه‌گیری یا انواع رفتارهای پرخطر را در وی دیده باشید. مشاورین به شما راجع به نحوه واکنش نشان دادن به این مسائل و همین‌طور نکاتی که باید مدنظر داشته باشید کمک خواهند کرد.

بروز بحران‌ها

نوجوانی دوره حساسیت‌های روانی بیش‌ازحد است. این شرایط می‌تواند با بروز بحران‌ها به‌مراتب وخیم‌تر شده و سلامت روان نوجوان را به خطر بیاندازد. به همین خاطر هنگامی‌که با برخی بحران‌ها مثل بیماری یا فوت یکی از اعضای خانواده، دعواها و اختلافات خانوادگی، مهاجرت و یا شکست‌های مالی و کاری مواجه می‌شوید بهتر است برای جلوگیری از آسیب‌های جدی‌تر از یک مشاور کمک بگیرید.

برای دریافت مشاوره در زمینه نوجوانان می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.

سؤالات متداول